Schulz
Nguyễn Quốc Trụ
TUỔI THIÊN TÀI
Trong Inner Workings, Coetzee đưa ra một hình ảnh thật thần kỳ về
Schulz, người nghệ sĩ "trưởng thành trong thơ ấu", 'mature into
childhood'. Trên Người Nữu Ước, 8 & 15, June, 2009, có bài viết Giai
thoại về Schulz, Bruno Schulz's legend, thật tuyệt, của David
Grossman. Tay này là tác giả cuốn Viết trong bóng tối, Tin Văn đã
từng giới thiệu. Ông cũng đã từng đăng đàn diễn thuyết chung với DTH
tại Nữu Ước.
Cái chết của Schulz cũng là một giai thoại, nhưng thê lương vô cùng,
qua kể lại của Grossman, trong Viết trong bóng tối. Ông đi tù Lò
Thiêu, nhờ tài vẽ, được một tay sĩ quan Nazi bảo bọc, khiến một tay
sĩ quan Nazi khác ghét, và sau cùng giết ông, rồi kể lại cho tay kia
nghe. Tay kia xua tay, chuyện lẻ tẻ, để kiếm đứa khác, thế!
THE AGE OF GENIUS *
The legend of Bruno Schulz. BY DAVID GROSSMAN An afternoon in spring, Easter Sunday, 1933. Behind the reception desk of a small hotel in Warsaw stands Magdalena Gross. Gross is a sculptor, and her modest family hotel serves as a meeting place for writers and intellectuals. In the hotel lobby sits a Jewish girl of about twelve, a native of Lodz. Her parents have sent her to Warsaw for a school holiday. A small man, thin and pale, enters the hotel, carrying a suitcase. He is a bit stooped, and to the girl—her name is Jakarda Goldblum—he seems frightened. Gross asks him who he is. “Schulz,” he says, adding, “I am a teacher, I wrote a book and I—”
She interrupts him. “Where did you come from?”
“From Drohobycz.”
“And how did you get here?”
“By train, by way of Gdanski Bridge.”
The woman teases him. “Tanz? You are a dancer?”
“What? No, not at all.” He flinches, worries the hem of his jacket.
She laughs merrily, spouting wisecracks, winking past him at the
girl.
“And what exactly are you doing here?” she asks finally, and he
whispers, “I am a high-school teacher. I wrote a book. Some stories.
I have come to Warsaw for one night, to give it to Madame Nalkowska.”
Magdalena Gross snickers, looks him up and down. Zofia Nalkowska is
a renowned Polish author and playwright. She is also affiliated with
the prestigious publishing house Rój. With a little smile, Gross
asks, “And how will your book get to Madame Nalkowska?”
The man stammers, averts his eyes, yet he speaks insistently:
Someone has told him that Madame Gross knows Madame Nalkowska. If
she would be so kind—
And when he says this Magdalena Gross stops teasing him. Perhaps—the
girl guesses—this is because he looks so scared. Or perhaps it’s his
almost desperate stubbornness. Gross goes to the telephone. She
speaks with Zofia Nalkowska and tells her about the man. “If I have
to read the manuscript of every oddball who comes to Warsaw with a
book,” Nalkowska says, “I’ll have no time for my own writing.”
Magdalena Gross asks that she take one quick look at the book. She
whispers into the phone, “Do me a favor. Just look at the first
page. If you don’t like it, tell him and erase the doubt from his
heart.”
Zofia Nalkowska agrees reluctantly. Magdalena Gross hangs up the
phone. “Take a taxi. In half an hour, Madame Nalkowska will see you,
for ten minutes.”
Schulz hurries out. An hour later, he returns. Without the
manuscript. “What did she say?” Magdalena Gross asks.
He says, “Madame Nalkowska asked me to read the first page to her
out loud. She listened. Suddenly she stopped me. She asked that I
leave her alone with the pages, and that I return here, to the
hotel. She said she would be in touch soon.”
THE AGE OF GENIUS Tuổi Thiên Tài The legend of Bruno Schulz. Giai thoại về Bruno Schulz BY DAVID GROSSMAN
Vào một buổi chiều Mùa Xuân, Easter Sunday, 1933. Đằng sau quầy tiếp
khách một khách sạn nhỏ ở Warsaw là Magdalena Gross, một điêu khắc
gia, và cái khách sạn khiêm tốn của bà là nơi đám văn nghệ sĩ và trí
thức thường tụ tập. Ở hành lang lúc đó có một bé gái người Do Thái,
chừng 12 tuổi, quê ở Lodz, cha mẹ gửi học. Một người đàn ông nhỏ, ốm,
xanh xao, bước vô khách sạn. Anh ta có vẻ sợ hãi, theo cô bé Do Thái.
Gross hỏi, anh là ai. -Schulz, anh ta trả lời, và nói tiếp: -Tôi là một thầy giáo, tôi viết một cuốn sách, tôi… Bà ngắt lời: -Anh từ đâu tới? -Từ Drohobycz -Anh là một thợ múa ư? -Cái gì? Ô, không phải. -Nhưng mà anh tính làm gì ở đây? Và người đàn ông nói, giọng thầm thì: -Tôi là một giáo sư trung học. Tôi có viết một cuốn sách. Vài truyện ngắn. Tôi phải đi Warsaw nội trong đêm và trao nó cho Madame Nalkowska. Gross nhìn xuống, ngắm nghía anh chàng đàn ông. Zofia Nalkowska là một tác giả Ba Lan nổi tiếng , và là một nhà viết kịch. Bà còn rất quen thân với nhà xb nổi tiếng Roj. Bà mỉm cười hỏi: -Nhưng mà làm thế nào mà anh gặp được, và trao cuốn sách cho bà đó? Người đàn ông lắp bắp, mắt quay đi, giọng nài nỉ: -Người ta nói với tôi là Madame Gross quen biết Madame Nalkowska… Nếu bà ấy tỏ ra rộng rãi, tốt bụng… Theo cô bé Do Thái, có thể vì người đàn ông có vẻ quá sợ hãi, và có thể, vì cái vẻ cứng đầu, bướng bỉnh thật là ảo não, tuyệt vọng của anh ta khiến bà Gross bỏ giọng trêu chọc và đi đến chỗ để điện thoại. Bà nói chuyện với Zofia Nalkowska về người đàn ông. -Nếu tôi phải đọc bản thảo của bất cứ thằng cha căng chú kiết nào thì làm sao tôi có thì giờ viết cái của tôi? Bà Gross thầm thì, năn nỉ: -Hãy làm ơn một lần mà. Bà chỉ cần nhìn vài hàng trang đầu tiên, nếu thấy không được thì nói thẳng cho anh ta biết, để anh ta hết còn nghi ngờ về tài năng của mình, và đi làm nghề buôn, thay vì làm nhà văn! (1) Bà Zofia Nalkowska miễn cưỡng nhận lời Bà Gross quay lại nói với anh chàng đàn ông: -Lấy một cái tắc xi. Nửa giờ nữa, bà ta sẽ tiếp anh, trong 10 phút. Schulz chạy ào ra ngoài. Một giờ sau, anh quay lại. Không còn tập bản thảo. Bà ta nói sao? Bà Gross cũng nóng ruột. -Bà ấy ra lệnh tôi đọc mấy dòng đầu bản thảo. Đọc thật lớn. Bà lắng nghe. Bất thình lình, bà ra lệnh ngưng. Rồi bà biểu tôi, hãy để lại bản thảo, trở lại khách sạn, bà sẽ liên lạc liền…
(1) Ui chao bạn có nhớ cái đoạn TTT kể chuyện lần đầu tiên đọc MT,
và sau đó, mời MT tới tòa soạn chơi, và MT tâm sự, anh mà chê nó, là
tôi bỏ cái mộng “đành làm” nhà văn, “đành” đi buôn!
Ui chao, đọc một cái là Gấu nhớ đến cái lần gửi bản thảo truyện ngắn đầu tay xuống tòa soạn Sáng Tạo, và một buổi tối, tới nhà, nghe Cụ C. nói, mày viết truyện ngắn hả, tao nghe thằng T nói, mà nó còn nói, mày viết được lắm.... * Gấu có tới ba cái truyện ngắn đầu tay. Tếu thế. Mỗi truyện là một thời kỳ, thời đại, theo kiểu của Picasso, thời xanh, thời hồng, thời lập thể… Thế mới ghê! Truyện ngắn thực sự đầu tay, tính theo dòng thời gian, Gấu bây giờ cũng chẳng thể nhớ tên, đăng trên tuần báo Mã Thượng, của tay Trịnh Vân Thanh, trang VHNT do Huỳnh Phan Anh đứng đầu tầu, khoảng 1961. HPA khoái truyện này lắm. Đúng giọng tiểu thuyết mới, đúng giọng Tel Quel, theo nghĩa, chẳng có cái chó gì hết ở trong đó. Quả thế thật. Đây là câu chuyện mà Gấu còn nhớ đại khái, một bữa chủ nhật, Gấu mò đến nhà em chơi, em mời ngồi bàn, ở hành lang căn nhà, một tòa biệt thự nơi đường Trần Quang Khải. Thế rồi em ngồi cũng gần đó, nhặt rau, Gấu ngồi nhìn em nhặt rau mà cứ nghĩ mình là những cọng rau. Rồi ngồi lâu quá, em cũng nhặt rau xong, thế là về. Bữa đó trời mưa. Ra đường, đứng ngay cổng nhà, nhìn mưa, nhìn phố xá, nhìn người qua lại, Gấu lẩn thẩn tự hỏi: Tại sao trời mưa?
_____
a2a mời đọc :
(Source : Tin Van
|
Comments
Post a Comment