Primo Levi: Weightless

 

 

1987

 

Weightless

 

Primo Levi

 

 

What I would like to experience most of all would be to find myself freed, even if only for a moment, from the weight of my body. I wouldn't want to overdo it—just to hang suspended for a reasonable period—and yet I feel intensely envious of those weightless astronauts whom we are permitted to see all too rarely on our TV screens. They seem as much at ease as fish in water: they move elegantly around their cockpit—these days quite spacious—propelling themselves forward by pushing gently off invisible walls, and sailing smoothly through the air to berth securely at their work place. At other times we have seen them conversing, as if it were the most natural thing—one of them 'the right way up', the other 'upside down' (but of course in orbit there is neither up nor down). Or we have seen them take turns to play childish games: one flicks a toffee with his thumbnail, and it ffies slowly and in a perfectly straight line into the open mouth of his colleague. We have seen an astronaut squirt water from a plastic container into the air: the water does not fall or disperse but settles in a roundish mass which then, subject only to the weak forces of surface tension, lazily assumes the form of a sphere. What do they do with it then? It can't be easy to dispose of without damaging the delicate structures upholding its surface.

 

I wonder what it would take to make a documentary that 'would link together these visions, transmitted by some miracle from the satellites that flash past above our heads and above our atmosphere. A film like that, drawn from American and Soviet sources, and with an intelligent commentary, would teach everybody so much. It would certainly be more successful than the nonsense that is put out today, more successful too than porno movies.

 

  I have also often wondered about the experiments, or more particularly the simulation courses which aspiring astronauts have to undergo and which journalists write about as if they were nothing out of the ordinary. What sense is there in them? And how is weightlessness simulated? The only technique imaginable would be to close the candidates in a vehicle in freefall: a plane or an elevator such as Einstein postulated for the experiment designed to illustrate the concept of special relativity. But a plane, even in a vertical fall, is braked by the resistance of the an; and a lift (or rather, a fall) has additional frictional forces acting on the cable. In both cases, weightlessness (or abaria to the die-hard classicists) would not be complete. And even in the best case— the quite terrifying scenario of a plane dropping like a stone from a height of five or ten or twenty miles, perhaps with an additional thrust from the engines in the final stages—the whole thing would last no more than a few tens of seconds: not enough time for any training or for measuring physiological data. And then there would be the question of stopping...

 

  And yet almost all of us have experienced a 'simulation' of this decidedly non-terrestrial sensation. We have felt it in a childhood dream. In the most typical version, the dreamer becomes aware with joyous amazement that flying is as easy as walking or swimming. How could you have been so stupid as not to have thought of it before? You just scull with the palms of your hands and—hey presto—you take off from the floor, moving effortlessly; you turn around, avoiding the obstacles; you pass skilfully through doors and windows, and escape into the open air: not with the frenetic whirring of a sparrow's wings, not with the voracious, stridulant haste of a swallow, but with the silent majesty of the eagles and the clouds. Where does this presentiment of what is now a concrete reality come from?

Perhaps it is a memory common to the species, inherited from our proto-bird-like aquatic reptiles. Or maybe this dream is a prelude to a future, as yet unclear; in which the umbilical cord which calls us back to mother earth will be superfluous and transparent: the advent of a new mode of locomotion, more noble even than our own complicated, unsteady, two-legged style with its internal inefficiencies and its need of external friction between the feet and the ground.

 

  From this persistent dream of weightlessness, my mind returns to a well-known rendition of the Geryon episode in the seventeenth canto of the “Inferno”. The 'wild beast', reconstructed by Dante from classical sources and also from word-of-mouth accounts of the medieval bestiaries, is imaginary and at the same time splendidly real. It eludes the burden of weight. Waiting for its two strange passengers, only one of whom is subject to the laws of gravity, the wild beast rests on the bank with its forelegs, but its deadly tail floats 'in the void' like the stern-end of a Zeppelin moored to its pylon. At first, Dante was frightened by the creature, but then that magical descent to Malebolge captured the attention of the poet-scientist, paradoxically absorbed in the naturalistic study of his fictional beast whose monstrous and symbolic form he describes with precision. The brief description of the journey on the back of the beast is singularly accurate, down to the details as confirmed by the pilots of modern hang-gliders: the silent, gliding flight, where the passenger's perception of speed is not informed by the rhythm or the noise of the wings but only by the sensation of the air which is 'on their face and from below'. Perhaps Dante, too, was reproducing here unconsciously the universal dream of weightless flight, to which psychoanalysts attribute problematical and immodest significance.

  The ease with which man adapts to weightlessness is a fascinating mystery. Considering that for many people travel by sea or even by car can cause bouts of nausea, one can't help feeling perplexed. During month-long spells in space the astronauts complained only of passing discomforts, and doctors who examined them afterwards discovered a light decalcification of the bones and a transitory atrophy of the heart muscles: the same effects, in other words, produced by a period of confinement to bed. Yet nothing in our long history of evolution could have prepared us for a condition as unnatural as non-gravity.

  Thus we have vast and unforeseen margins of safety: the visionary idea of humanity migrating from star to star on vessels with huge sails driven by stellar light might have limits, but not that of weightlessness: our poor body, so vulnerable to swords, to guns and to viruses, is space-proof.

 

Translated from the Italian by Piers Spence

 

Primo Levi died on April 11, after a fall at his home in Turin. His death was reported by Italian newspapers as 'apparent suicide'.

 

 1987 

 

 Chân không  

 

Primo Levi  

Điều tôi muốn trải nghiệm nhất là thấy mình được giải thoát, dù chỉ trong giây lát, khỏi sức nặng của cơ thể. Tôi không muốn lạm dụng nó - chỉ để treo lơ lửng trong một khoảng thời gian hợp lý - nhưng tôi cảm thấy vô cùng ghen tị với những phi hành gia không trọng lượng mà chúng tôi được phép nhìn thấy rất hiếm trên màn hình TV của mình. Họ có vẻ thoải mái như cá trong nước: họ di chuyển một cách tao nhã xung quanh buồng lái của mình—ngày nay khá rộng rãi—tự đẩy mình về phía trước bằng cách nhẹ nhàng đẩy ra khỏi những bức tường vô hình, và lướt nhẹ nhàng trong không trung để cập bến an toàn tại nơi làm việc của họ. Vào những thời điểm khác, chúng tôi đã thấy họ trò chuyện, như thể đó là điều tự nhiên nhất - một trong số họ 'đi lên đúng cách', người kia 'lộn ngược' (nhưng tất nhiên trong quỹ đạo không có hướng lên hay hướng xuống). Hoặc chúng ta đã thấy họ thay phiên nhau chơi những trò chơi trẻ con: một người dùng ngón tay cái của mình búng một viên kẹo bơ cứng, và viên kẹo đó từ từ rơi thẳng một cách hoàn hảo vào cái miệng há hốc của đồng nghiệp. Chúng ta đã thấy một nhà du hành vũ trụ phun nước từ một thùng nhựa vào không khí: nước không rơi xuống hay phân tán mà đọng lại thành một khối tròn, sau đó, chỉ chịu tác dụng của lực căng bề mặt yếu, nó có dạng hình cầu một cách uể oải. Sau đó họ làm gì với nó? Không thể dễ dàng loại bỏ nó mà không làm hỏng các cấu trúc mỏng manh nâng đỡ bề mặt của nó. Tôi tự hỏi cần làm gì để làm một bộ phim tài liệu 'liên kết những hình ảnh này lại với nhau, được truyền đi bằng một phép màu nào đó từ các vệ tinh lướt qua trên đầu và trên bầu khí quyển của chúng ta. Một bộ phim như vậy, được lấy từ các nguồn của Mỹ và Liên Xô, với lời bình luận thông minh, sẽ dạy cho mọi người rất nhiều điều. Nó chắc chắn sẽ thành công hơn những thứ vô nghĩa được tung ra ngày nay, thành công hơn cả những bộ phim khiêu dâm. Tôi cũng thường thắc mắc về các thí nghiệm, hay cụ thể hơn là các khóa học mô phỏng mà các phi hành gia khao khát phải trải qua và các nhà báo viết về chúng như thể chúng không có gì khác thường. Có ý nghĩa gì trong chúng? Và tình trạng không trọng lượng được mô phỏng như thế nào? Kỹ thuật duy nhất có thể tưởng tượng được là đưa các ứng viên vào một phương tiện đang rơi tự do: một chiếc máy bay hoặc một chiếc thang máy chẳng hạn như Einstein đã đưa ra giả thuyết cho thí nghiệm được thiết kế để minh họa khái niệm thuyết tương đối hẹp. Nhưng một chiếc máy bay, ngay cả khi rơi thẳng đứng, vẫn bị hãm lại bởi lực cản của một chiếc an; và một lực nâng (hay đúng hơn là một cú rơi) có thêm lực ma sát tác dụng lên dây cáp. Trong cả hai trường hợp, tình trạng không trọng lượng (hoặc abaria đối với những người theo chủ nghĩa cổ điển cực đoan) sẽ không hoàn chỉnh. Và ngay cả trong trường hợp tốt nhất - kịch bản khá đáng sợ về một chiếc máy bay rơi như một hòn đá từ độ cao 5, 10 hay 20 dặm, có lẽ với lực đẩy bổ sung từ động cơ trong giai đoạn cuối - thì toàn bộ sự việc sẽ không kéo dài hơn vài chục giây: không đủ thời gian cho bất kỳ khóa đào tạo nào hoặc để đo dữ liệu sinh lý. Và sau đó sẽ có câu hỏi về việc dừng lại ...

 Tuy nhiên, hầu hết tất cả chúng ta đều đã trải qua một 'sự mô phỏng' của cảm giác rõ ràng là phi thực tế này. Chúng tôi đã cảm thấy nó trong một giấc mơ thời thơ ấu. Trong phiên bản điển hình nhất, người mơ nhận ra với sự ngạc nhiên vui mừng rằng việc bay cũng dễ dàng như đi bộ hoặc bơi lội. Làm sao bạn có thể ngu ngốc đến mức không nghĩ về nó trước đây? Bạn chỉ cần chèo thuyền bằng lòng bàn tay và—chào bạn—bạn cất cánh khỏi sàn, di chuyển dễ dàng; bạn quay lại, tránh các chướng ngại vật; bạn khéo léo vượt qua các cửa ra vào và cửa sổ, và thoát ra ngoài không gian rộng mở: không phải với tiếng vo ve điên cuồng của đôi cánh chim sẻ, không phải với sự hấp tấp, phàm ăn của một con én, mà với sự uy nghi thầm lặng của đại bàng và những đám mây. Sự hiện diện của những gì bây giờ là một thực tế cụ thể đến từ đâu? Có lẽ đó là một ký ức phổ biến đối với loài này, được thừa hưởng từ các loài bò sát sống dưới nước giống chim của chúng ta. Hoặc có thể giấc mơ này là khúc dạo đầu cho một tương lai chưa rõ ràng; trong đó sợi dây rốn gọi chúng ta trở về đất mẹ sẽ trở nên thừa thãi và minh bạch: sự ra đời của một phương thức vận động mới, cao quý hơn cả phong cách đi hai chân phức tạp, không vững chắc của chính chúng ta với sự kém hiệu quả bên trong và nhu cầu bên ngoài của nó. ma sát giữa bàn chân với mặt đất. Từ giấc mơ dai dẳng về tình trạng không trọng lượng này, tâm trí tôi quay trở lại với màn trình diễn nổi tiếng của tình tiết Geryon trong khổ 17 của vở “Địa ngục”. 'Con thú hoang', được Dante dựng lại từ các nguồn cổ điển và cả từ những lời kể truyền miệng của những người bạn tốt nhất thời trung cổ, là tưởng tượng và đồng thời cũng có thật một cách tuyệt vời. Nó trốn tránh gánh nặng của trọng lượng. Chờ đợi hai hành khách kỳ lạ của nó, chỉ một trong số họ phải tuân theo định luật hấp dẫn, con thú hoang nằm trên bờ bằng hai chân trước, nhưng cái đuôi chết chóc của nó lơ lửng 'trong khoảng không' giống như đuôi của một chiếc Zeppelin neo đậu ở tháp của nó. Lúc đầu, Dante sợ hãi trước sinh vật này, nhưng sau đó, dòng dõi ma thuật đến Malebolge đã thu hút sự chú ý của nhà thơ-nhà khoa học, một cách nghịch lý, say mê nghiên cứu tự nhiên về con thú hư cấu có hình dạng tượng trưng và quái dị mà ông mô tả chính xác. Mô tả ngắn gọn về cuộc hành trình trên lưng con quái vật chính xác một cách kỳ lạ, đến từng chi tiết được xác nhận bởi các phi công của tàu lượn hiện đại: chuyến bay im lặng, lướt đi, trong đó nhận thức về tốc độ của hành khách không được thông báo bởi nhịp điệu hoặc tiếng ồn của đôi cánh mà chỉ bởi cảm giác của không khí 'trên mặt chúng và từ bên dưới'. Có lẽ Dante cũng đang tái tạo ở đây một cách vô thức giấc mơ phổ quát về chuyến bay không trọng lượng, mà các nhà phân tâm học cho là có ý nghĩa khó hiểu và khiếm nhã. Con người dễ dàng thích nghi với tình trạng không trọng lượng là một bí ẩn hấp dẫn. Vì nhiều người đi du lịch bằng đường biển hoặc thậm chí bằng ô tô có thể gây ra những cơn buồn nôn, nên người ta không khỏi cảm thấy bối rối. Trong thời gian kéo dài một tháng trong không gian, các phi hành gia chỉ phàn nàn về những khó chịu thoáng qua, và các bác sĩ kiểm tra họ sau đó đã phát hiện ra rằng xương bị khử canxi nhẹ và cơ tim bị teo tạm thời: nói cách khác, những tác động tương tự được tạo ra bởi một khoảng thời gian giam cầm trên giường. Tuy nhiên, không có gì trong lịch sử tiến hóa lâu dài của chúng ta có thể chuẩn bị cho chúng ta một tình trạng phi tự nhiên như tình trạng phi trọng lực. Do đó, chúng ta có những giới hạn an toàn rộng lớn và không lường trước được: ý tưởng có tầm nhìn xa trông rộng về việc loài người di cư từ ngôi sao này sang ngôi sao khác trên những con tàu với những cánh buồm khổng lồ được điều khiển bởi ánh sáng của các vì sao có thể có giới hạn, nhưng không phải là giới hạn của tình trạng không trọng lượng: cơ thể tội nghiệp của chúng ta, rất dễ bị gươm, súng tấn công. và đối với vi-rút, là không gian.  

 

Dịch từ tiếng Ý bởi Piers Spence  

 

 

Primo Levi qua đời vào ngày 11 tháng 4, sau một cú ngã tại nhà riêng ở Turin. Cái chết của anh được báo chí Ý đưa tin là "dường như tự tử"

 Bác Gúc dịch