30.4.2008: Người xa vắng biết đâu nấm nhà buồn?


30.4.2008: Người xa vắng biết đâu nấm nhà buồn?


*
*
Gấu & NTK
Thời gian dịch La Peau



*


Note: Mới nhận được, từ bạn văn trong nước. Lần trước, cũng 1 bạn văn gửi cho, nhưng server troubles, bị mất.
Tks. NQT.
TV sẽ giới thiệu bài viết của Kundera về cuốn này, và tác giả của nó, Malaparte.
Nguyên tác tiếng Ý, không phải tiếng Pháp.

*\


Note: Anh bạn mail, cho biết, có hai bản, một còn bìa, nhưng rách bươm, một, mới mua, còn tốt, nhưng mất bìa.
Tks again. Đúng là quà quá quí nhân ngày 30 Tháng Tư. NQT

Giải hoặc
C
ảm ơn anh Hòa Nguyễn đã quan tâm đến những bài viết của tôi, đã đọc kỹ bài về Đỗ Kh. Tôi trả lời với tất cả sự nghiêm chỉnh.
Chữ "giải hoặc", tôi dùng theo nghĩa: giải thoát tư duy ra khỏi huyễn hoặc của huyền thoại.
Từ này thông dụng ở miền Nam trước 1975. Nguyễn Văn Trung ưa dùng, có lẽ do chính ông đặt ra để dịch chữ démystification, cũng như ông dùng từ "giải thực" để dịch décolonisation. Từ "giải hoặc", ngoài ý nghĩa nghiêm chỉnh như trên, còn có khi đuợc dùng để đùa vui: "giải hoặc rồi" có nghĩa "sáng mắt ra rồi"; dường như trong kịch vui  Ngộ nhận, mà tác giả Vũ Khắc Khoan gọi là "lộng ngôn", ông có dùng theo nghĩa đùa vui này. Gặp dịp, tình cờ thôi, tôi hồn nhiên dùng lại. Nay anh Hòa Nguyễn hỏi, tôi mới được "giải hoặc": mở các từ điển tiếng Việt hiện hành, không có "giải hoặc", "giải thực" gì ráo! Chuyện nhỏ thôi, nhưng cũng là kinh nghiệm cho người viết văn: những chữ mình cho là đơn giản, vì quen dùng, chưa chắc gì mọi người đã biết.
Về một vài thắc mắc khác: tình yêu là thực chất, có lúc xen vào huyền thoại; bản năng sinh lý, tình dục, dĩ nhiên là thực chất, cũng có lúc xen vào hoang tưởng, nghĩa là thuyền thoại. Đề tài này sâu xa và phức tạp, khó lý giải ở đây – và cả nơi khác.
Về trường hợp Nguyễn Huy Thiệp đã phá huyền thoại này lại rơi vào huyền thoại khác, như tôi gợi ý, là vì ông ấy nghiêm trang. Còn Đỗ Kh. thì tếu. Ông Đỗ Kh. không phải là "bậc siêu xuất" hoặc "bậc giác ngộ", mà chỉ quan sát con người, có lẽ chủ yếu là cộng đồng di dân, rồi đưa ra một vài nhận xét phúng thế.
Tập truyện Đỗ Kh. xuất bản 1993 tại hải ngoại, bài điểm sách của tôi đăng trên một tạp chí hải ngoại 1994: vào thời điểm ấy, bài ấy, sách ấy là cần thiết. Mục đích của tôi không phải là đề cao Đỗ Kh., nhất là "đề cao hơi quá" về mặt nội dung giải hoặc; mà để đáp ứng lại môt nhu cầu tâm lý lúc ấy.
Anh Hòa Nguyễn có thể trách tôi: đưa ra tiêu đề "Đỗ Kh., kẻ giải hoặc", là đã vô hình trung tạo một huyền thoại Đỗ Kh. Nói vậy thì tôi chịu, không cãi vào đâu được.
Nhưng cũng sẽ vui thôi.
Đặng Tiến
Nguồn talawas
*
Bạn hiền nhận xét như thế này, thì hơi bị nhảm, và có tí thiên vị. Đỗ Kh. và NHT là hai trường hợp hoàn toàn khác biệt. Một hơi bị hề, một quá nghiêm trọng, vì động tới mồ tới mả của một miền đất, đụng tới cái gọi là tội tổ tông.
Không phải tự nhiên mà NHT cho NH ra Bắc nhét cái gì đó vào miệng tụi nó cho tao.
Nhét cái gì đó, mà không giải hoặc được, thì lại nhét tiếp!
Có thể, sau này NHT không còn là NHT. Nhưng đâu cần!
Đúng, ông Đỗ Kh không phải là bậc siêu xuất, hoặc bậc giác ngộ. Ông là Đỗ Kh.
Những nhận xét phúng thế? Chưa chắc. Bạn ta, đúng như bạn ĐT nói, chỉ vui thôi mà!
Lạ, trên bạn viết "với tất cả sự nghiêm chỉnh", dưới, bạn "vui thôi mà".
Suy ra, "vui thôi mà" là "nghiêm chỉnh"? NQT
*
Huyễn hoặc của huyền thoại?
Huyền thoại nào? Huyền thoại theo nghĩa của Lévi-Strauss hay Roland Barthes, thí dụ hai ông này?
Khó hiểu quá, thú thực.
Chắc DT muốn nói, những huyễn hoặc về một huyền thoại, do huyền thoại gây nên?
Nhưng những vấn đề lớn như thế, đâu có thể giản dị đưa vào một khung cửa nhỏ?
*Cái tít "kẻ giải hoặc" đúng ra là phải để cho NHT mới phải. Ông ta “giải hoặc” huyền thoại Bác Hồ, cha già dân tộc, huyền thoại Nguyễn Huệ [ăn tục nói phét, hành động cục cằn, thô lỗ, côn đồ, nhét cứt vào miệng sĩ phu Bắc Hà, thấy gái Bắc là mắt sáng rỡ lên... ], đồng thời tạo ra huyền thoại Tướng Về Hưu, sau khi chiến thắng Miền Nam về sống nhờ lợn vỗ béo bằng thai nhi, thay vì biến thành ruồi, thành bọ....
Đỗ Kh, kẻ giải hoặc? Hoặc gì cơ chứ?
Ông Đỗ Kh. không phải là "bậc siêu xuất" hoặc "bậc giác ngộ", mà chỉ quan sát con người, có lẽ chủ yếu là cộng đồng di dân, rồi đưa ra một vài nhận xét phúng thế.
Một vài nhận xét phúng thế làm sao giải hoặc được?
Tập truyện Đỗ Kh. xuất bản 1993 tại hải ngoại, bài điểm sách của tôi đăng trên một tạp chí hải ngoại 1994: vào thời điểm ấy, bài ấy, sách ấy là cần thiết. Mục đích của tôi không phải là đề cao Đỗ Kh., nhất là "đề cao hơi quá" về mặt nội dung giải hoặc; mà để đáp ứng lại một nhu cầu tâm lý lúc ấy.
Nếu như vậy, khi cho đăng lại, phải bệ câu này lên đầu bài viết, để tránh hiểu lầm.
Vả chăng, liệu có thứ điểm sách có tính giai đoạn?
Và nếu thế, trong cuộc chiến Miền Nam, thơ Miền Bắc phải có thép, bi giờ hòa bường rồi, tha hồ tán gái, tha hồ rong chơi, "Nay ở trong thơ nên có dzú", như một bạn văn trong nước mới cho biết?
*
Nhân nói chuyện vui thôi mà.
Sontag, trong bài đọc, lecture, về Nadine Gordimer, mở ra bằng một câu của Doctor Johnson, từ thế kỷ 18:
Vinh quang số một của bất cứ một người dân nào, là từ những tác giả của đất nước đó.
Nhân đó, bà đưa ra lời phán của bà về văn chương, khi được hỏi, nhà văn nên  làm gì:
"Một vài điều. Yêu những từ. Quằn quại, agonize, với những câu văn. Và hãy để ý đến cuộc đời". [Một vài điều], thí dụ như: "Hãy nghiêm trọng". Bằng điều này, tôi [Sontag]  muốn nói: "Chớ có bao giờ xì ních. Và điều này không có nghĩa  là cấm cản làm hề."
[Never be cynical. And which doesn't preclude being funny]
*
Văn Đỗ Kh. chắc chắn chẳng hề xì ních. Nhưng hề, thì sure rồi! NQT
*
Nhưng câu này mới thú:
"Và... nếu các bạn cho phép tôi lèm bèm thêm một tí nữa: 'Hãy để ý đến chuyện, bạn sinh ra đời đúng vào thời chắc chắn là bạn sẽ được sướng điên lên, bị ảnh hưởng bởi Dostoevsky, và Tolstoy, và Turgenev, và Chekhov'"
*

ĐÊM NGỦ BỤI Ở NHÀ THỜ ĐỨC BÀ 
Bốn mươi năm tôi trở về đây
Đứa bé ngày xưa ngủ dưới chân Người
Maria, trái tim Người còn đọng lại
Một thời thơ dại của riêng tôi 
Đứa bé qua đêm với bầy se sẻ
Bầy chim không ngủ sớm bao giờ
Thao thức từ đầu hôm tới sáng
Vỗ hoài không thấy một cơn mơ 
Đứa bé nằm trên tờ báo cũ
Như nằm trên tấm thảm bay xa
Ngày lang thang đêm xuống không nhà
Sự sống tự nhiên thành phép lạ 
Từng ấy năm kẻ ở xa về
Ngủ bụi trong căn nhà Đức Mẹ
Vòm mái cuốn cong như vòng nghiệt ngã
Thuở xưa buồn tôi tự dắt tôi đi 
Lại thức sớm theo người đi lễ sớm
Ngọn đèn nhà Chúa thật cô đơn
Nhớ da diết tiếng xe thổ mộ
Đêm đã buồn lóc cóc lại buồn hơn 
Từng ấy năm chớp bể mưa nguồn
Cuốn theo tiếng ngựa thồ mất hút
Tôi trở về đây đầu đã bạc
Sự yên bình đừng hỏi có hay không
Cao Thoại Châu
 *

Gấu& Tư Long & cận vệ
Hình chụp ngay sau 30 Tháng Tư 1975, tại Sở Thú. Vừa giải phóng xong là ông cậu tập kết ghé nhà hỏi thăm liền.
Tư Long, Cậu Tư của Gấu Cái. Nhờ ông này, Gấu thoát nhà tù Bà Bèo.
Ngoài Bắc thì có ông cậu Toàn.
*
"After all, there is such a thing as truth"

[Nói cho cùng, có cái thứ đó, một cái gì từa tựa như là sự thực]
Victor Serge: Trường hợp Đồng chí Tulayev
Susan Sontag trích dẫn làm đề từ cho bài viết về
Victor Serge: Không bị vùi giập [Unextinguished]: Trường hợp Victor Serge
*
Sontag viết:
Làm sao giải thích sự chìm vào tối tăm quên lãng của một trong những vị anh hùng bảnh nhất, cả về đạo hạnh lẫn văn chương của thế kỷ 20: Victor Serge? Làm thế nào mà hiểu được cái sự lơ là không được biết đến của cuốn Trường hợp Đồng chí Tulayev, một cuốn tiểu thuyết tuyệt vời, đã từng được lại khám phá ra, rồi lại chìm vào quên lãng, ngay từ khi vừa được xuất bản, một năm sau khi ông mất, 1947?
Phải chăng, đó là do không có xứ sở nào nhận [claim] ông ?
*
Gấu này cứ trở đi trở lại với kỷ niệm, cái lần vô một thư viện Bắc Mỹ, tình cờ cầm cuốn Ngôn ngữ và Câm lặng của Steiner lên, và nhìn ra cái trang Tin Văn sau này.
Nhân ngày 30 Tháng Tư năm nay, 2008, Gấu tự hỏi chính mình, "huyễn hoặc nào đưa đến huyền thoại Tin Văn", mô phỏng bạn hiền DT.
Và, làm sao "giải hoặc"?

Chỉ đến những ngày cuối đời, như ngày này, Gấu mới hiểu ra ngọn ngành.
Huyễn hoặc khủng khiếp mà cuốn sách gây ra ở nơi Gấu, chính là hình ảnh nhà văn Tam Ích, tà tà xếp những cuốn sách của ông thành một chồng, rồi tà tà leo lên, tròng cái thòng lọng vô cổ, rồi bye bye cuộc đời, sau khi đưa chân đá đổ chồng sách.
Trong cái chấn động mà những trang sách, những dòng chữ của Steiner gây nên ở nơi Gấu, có  hình ảnh của Tam Ích, như trên!
Cùng với hình ảnh đó, là lời than của ông: Tuổi trẻ của tôi đúng là thật tuyệt vời, nếu tôi không vớ phải những cuốn sách viết về Lò Thiêu.
Nếu như thế, Tam Ích đi theo Cộng Sản, là cũng giống như Koestler, khi gia nhập Đảng Cộng Sản Đức: Hitler ante portas? (1)
(1) Mấy chục binh đoàn VC đang chờ ở cửa ngõ Sài Gòn!
*
Marx lật ngược triết học Hegel, ra chủ nghĩa Marx.
Nếu như thế, Gấu lật ngược kinh nghiệm Tam Ích, ra trang Tin Văn, mà ở dưới nền của nó, là 'huyễn hoặc': Giả như dân Mít chúng ta, nhất là đám Yankee mũi tẹt biết đến Lò Thiêu, liệu có để xẩy ra Lò Cải Tạo?
*
Note: Một độc giả Tin Văn, mail, đưa ra một 'huyễn hoặc' thật là hắc ám:
Giả như dân Mít biết đến Lò Thiêu, và bèn hành xử y chang ông "Ba X" [Tam Ích] nào đó, thì mất mẹ giống Mít ư?


Ui choa thế thì khủng khiếp quá! NQT
*
Một độc giả trả lời liền, trấn an Gấu, chuyện khủng khiếp đó không thể xẩy ra. Chứng cớ:

From:
To:
Subject: Các anh vĩ đại quá! Chiến tranh độc ác quá!
Broken

Date: Thu, 01 May 2008 16:25:27 -0400
Anh phải biết vì sao “hai thằng” đánh nhau? Bảo Ninh nhìn thấy “thằng” nào cũng chết và chẳng thằng nào được cái quái gì? Cũng như lính Ngụy thấy quần áo lót của phụ nữ cũng bỏ đi xem, cái đó rất thật. Nhưng anh phải nhìn thấy khi anh ngồi trong nhà anh, có “thằng” vào giết vợ anh, giết con anh, đốt con anh thì phải đánh lại chứ? Bảo Ninh chỉ nhìn lúc đang đánh nhau, chứ không nhìn ra nguyên nhân đánh nhau. Đã là “trọng tài bóng chuyền” thì phải công bằng.
Nói thật, mình rất quý Bảo Ninh nhưng mình khác Bảo Ninh ở chỗ này, mình rõ ràng và khoa học hơn. Có thể do mình ở lính lâu quá.
Rất nhiều sinh viên ở Mỹ hỏi tôi: Vì sao Việt Nam phải đánh nhau?
Tôi nói: Các cháu, các em không biết rằng, nếu không đánh nhau, không có sự hy sinh của hàng triệu người, ai biết tới Việt Nam ở xó nào? Ai biết Việt Nam là cái gì?
*
Cũng cùng lý luận như vậy, một ông quan VC nổ với vua Thái Lan, dân Mít chúng tôi anh hùng, đã từng đánh thắng hai tên giặc ghê gớm nhất, sừng sỏ nhất, đã từng được nhân loại mơ ngủ dậy biến thành VC... và ông vua này nói, may quá, nước chúng tôi không đánh thắng ai hết, và cũng chẳng mong có ai biết đến nước chúng tôi!
*
Cái chuyện mấy anh VC tự hào về cuộc chiến, thì cũng được đi. Nhưng nếu là một người còn chút luơng tri, thì phải tự hỏi, tại sao sau chiến tranh, dân chúng hai miền ùn ùn bỏ chạy ra biển, tại sao bây giờ đất nước lại thê thảm đến mức như thế.
Nhưng Gấu sợ rằng, mấy ông này lại gân cổ lên: Thê thảm ở chỗ nào đâu?
Cái đoạn Gấu gạch đít ở trên, chắc là ngài Lê Lựu nói lộn. Lính Ngụy chưa từng biết "hàng có gân" là cái gì, nhưng quần áo lót phụ nữ thì rất rành, và có thể đó là một trong những lý do họ thua cuộc chiến!
*
30.4.2008
Lê M. Hoà

Kịch phi lý hay kịch bi hài?


Đọc bài viết của anh Bùi Văn Phú về buổi trình diễn kịch Cánh hồng trong gió (Petals in the Wind) tại thính đường Zellerbach, tôi không biết là mình nên cười hay nên mếu sau khi đọc đoạn sau: “Sau hơn một năm bặt tin, bà Hồng được biết chồng đang bị giam ở trại cải tạo Tiên Lãnh. Bà muốn đi thăm, muốn đưa cả đứa con mới sanh được vài tháng theo để cho cha được thấy mặt con…”

Không gặp chồng hơn 1 năm nhưng lại có đứa con được vài tháng tuổi? Hay đứa bé là con của…? Vì theo ý bài viết thì vở kịch nói về sự chịu thương chịu khó và chung thủy của phụ nữ Việt Nam nên tôi gạt bỏ ngay ý trong đầu. Mong anh Phú cho biết là có điều gì trong cách anh viết hay cách anh hiểu vở kịch, hay tuồng tích vở kịch đúng là như thế? Xin đa tạ.
talawas
*
Về chuyện này, mà cũng hỏi, như trên đây, thì cũng bi hài thật.
Gấu đã từng kể chuyện, về một ông sĩ quan đi cải tạo, vợ ở nhà, một nách bốn, năm đứa con, phải làm bạn với một ông quan VC, và bố mẹ chồng bèn viết thư mét ông con. Ông con trả lời:
Chừng nào vợ con vẫn còn lo cho mấy đứa nhỏ, vẫn lâu lâu đi thăm nuôi thằng chồng đói khổ ở trong trại cải tạo, thì nó vẫn là vợ con.
Một chuyện hoàn toàn có thực. Chuyện sau đây cũng thực. Cả hai chuyện, Gấu đều rất rành, vì đều biết những người trong cuộc.
Một ông sĩ quan đi cải tạo, được vợ tới thăm, và nói, đây là lần chót, vì em lỡ có bồ rồi, không thể nào đi thăm anh được. Em cũng muốn xin ý kiến của anh. Ông chồng nói, anh ở tù, làm sao giúp gì em được. Nhưng nếu như vậy, chỉ mong em đừng có thêm con cái với người sau này.
Và quả như vậy. Sau này, họ gặp lại, tuy không đoàn tụ được, nhưng vẫn còn nhìn được nhau, giữa đám con cái, đều do người chồng, sau khi ở tù ra, nuôi dậy thành người, khi qua Mỹ theo diện HO.
*
Nhưng anh phải nhìn thấy khi anh ngồi trong nhà anh, có “thằng” vào giết vợ anh, giết con anh, đốt con anh thì phải đánh lại chứ?
Lê Lựu
*
Cuộc chiến đã qua mấy chục năm. Đã có thêm một số dữ kiện, và cùng với nó, một số vấn đề mới được đặt ra.
Thí dụ, vụ Maddox, hoàn toàn là do Mẽo phịa ra, để có cớ dội bom Miền Bắc, không phải để leo thang chiến tranh, nhưng mà là để chấm dứt nó. Không có dội bom Bắc Việt, là không thể nào thúc vô đít mấy đồng chí Bắc Bộ Phủ, bắt ngồi vô bàn hội nghị.
Mẽo tìm mọi cách để rút ra, và Maddox là cách của họ.
Cũng thế, VC cũng có cách của họ, để nhử Mỹ vô.
Gấu thực sự tin rằng, chính Bắc Việt tìm đủ mọi cách để nhử Mỹ vô Miền Nam Việt Nam. Cái sự kiện,"có 'thằng' vào giết vợ anh, giết con anh, đốt con anh thì phải đánh lại chứ?", là do Bắc Việt gây ra, ngư ông hưởng lợi đủ đường là vậy.
Và cái cú nhử Mỹ vô, là phịa ra vụ đầu độc tù VC trong nhà tù Phú Lợi.
Đầu độc tù, rồi la lên, mới có cớ thành lập MTGP, coi đây là nội bộ Miền Nam. Mẽo sợ mất Miền Nam, đang chỉ có mấy anh cố vấn quèn, bèn đưa thêm quân vô, thế là Miền Bắc có cớ, động viên cả nước, phát động cuộc chiến thần thánh, muôn đời có một.
Cứ giả thử có đầu độc tù, thì cũng vẫn do VC tạo ra. Chết vài ba đồng chí mà nhử được Mẽo vô, rồi phát động cuộc chiến "thống nhất đất nước", thực hiện giấc mơ muôn đời của Miền Bắc, còn gì sướng hơn!
Cuộc chiến Việt Nam bắt buộc phải xẩy ra, theo cả hai nghĩa, tốt nhất và khốn nạn nhất, là như vậy!

Có thể, Miền Bắc chỉ nghĩ ra cái vụ Phú Lợi, sau khi biết, không có hiệp thương, theo như hiệp định Genève. Nhưng giả như có hiệp thương, thì Miền Nam vẫn là Miền Nam, không bị biến thành Ngụy.
Miền Bắc phải cám ơn Mẽo, là vậy. Không có mày vô, là không có vụ ăn cướp!
*
Nên nhớ, cái tâm ăn cướp là có thực, đừng nghĩ Gấu đổ tội oan.
Không phải tự nhiên mà Bùi Tín phán, chúng ông lấy sạch rồi, chúng mày còn cái gì mà đòi bàn giao. Tự trong thâm tâm của ông, bật ra câu này. Cũng thế, là câu phán của Võ Nguyên Giáp, đánh một trăm năm cũng phải đánh. Tự thâm tâm, ông biết, phải như vậy. Đây là cơ may ngàn đời có một. Đốt sạch Trường Sơn cũng phải đốt, là cũng theo nghĩa đó.

Người ta chê Giáp, tướng mà sao tàn nhẫn. Không, ông ta nói câu đó không phải với tư cách một ông tướng, mà là một tên Yankee mũi tẹt, có thể con cháu của một tay họ Trịnh nào đó!


From:
To:
Subject: Các anh vĩ đại quá! Chiến tranh độc ác quá!
Date: Thu, 01 May 2008 16:25:27 -0400
*
Lire, Đọc, số Tháng Tư 2008
NHT vs DKh.
Thiệp so găng DKh.
La réponse gît sur les genoux des dieux, comme dit Homère.
Câu trả lời thì nằm ở đầu gối những vị thần, như Homère nói.
Sự thực thì nằm ở ngón tay trỏ của Đức Thánh Trần, như dân Mít nói.


Ente apparatchiks et capitalisme sauvage
Giữa đám con ông cháu cha và chủ nghĩa tư bản dã man

Người ta chửi ông nhổ vào nồi cháo ái quốc, nhét cái gì đó vào miệng sĩ phu Bắc Hà, và....
Sous le couvert d'histoires anodines perce une critique sociale féroce. Nguyên HuyThiêp dérange.
Dưới cái vỏ những câu chuyện làm xàm, là một mũi dùi phê phán xã hội.
Hung bạo, tàn khốc. NHT quậy.
Au Vietnam, la littérature fut longtemps condamnée à bredouiller, pour cause de communisme. Elle vit toujours sous haute surveillance, même si la censure a lâché du lest. Pas assez, en tout cas, pour que les écrivains, là-bas, confondent libéralisme économique et liberté d'expression. C'est évidemment le cas de leur chef de file, Nguyên Huy Thiêp, né à Hanoi en 1950. A l'époque de la dictature, il écrivait sous le manteau et cachait ses manuscrits dans la cave de sa maison tout en dévorant Pouchkine ou Flaubert pour ne pas mourir de lassitude.
Ở Việt Nam, văn chương lâu nay bị kết án phải lèm bèm ca ngợi chủ nghĩa cộng sản và nghĩa cả của nó. Văn chương luôn sống dưới sự canh chừng tối đa của con mắt của con nhân dân, ngay cả khi chế độ kiểm duyệt ra lệnh, hãy cởi trói cho đám chúng nó. Nhưng đếch ăn thua gì, đối với nhà văn thứ thiệt. Đừng hòng họ lầm thị trường tự do và tự do ăn nói. Đúng là trường hợp tay trùm của đám này, là NHT, sinh tại Hà Nội năm 1950 [vậy mà tưởng bằng tuổi Gấu, 1937]. Vào thời độc tài, ông viết dưới chiếc áo khoác của Gogol, và giấu bản thảo ở dưới hầm nhà, trong lúc ngấu nghiến Pouchkine hay Flaubert, để khỏi chết vì buồn chán.
Et il eut le courage de ne pas baisser la garde, de tourner le dos à la propaganda et aux dogmes du réalisme socialiste. A la fin des années 1980, il profita d'une timide embellie pour publier le très incorrect Général à la retraite, où il stigmatisait un Vietnam corrompu, affamé et démuni. On lui reprocha alors de cracher dans la soupe patriotique, et il se retrouva de nouveau dans les oubliettes de la censure.
Ông có cái can đảm của một người luôn cảnh giác, và quay lưng lại với ba cái trò tuyên truyền và những giáo điều của chủ nghĩa hiện thực xã hội. Cuối thập niên 1980, lợi dụng một chút trời quang mây tạnh, ông cho ra lò một ông Tướng Về Hưu không giống ai, qua đó, ông phạng một nước Việt Nam hư ruỗng vì tham nhũng, đói khổ, bị vét sạch đến cạn láng. Người ta trách ông đã nhổ vô nồi cháo ái quốc, và ông lại thấy mình, một thứ cùi hủi của chế độ kiểm duyệt.
Il continue aujourd'hui à déranger, dans un pays où certains de ses romans sont encore interdits. Aussi est-il constraint de contourner les obstacles en écrivant des textes qui sont autant de paraboles. Les quatre nouvelles réunies dans “Mon oncle Hoat” doivent donc être lues au second degré : derrière la métaphore, sous le vernis d'histoires apparemment anodines, on découvre une critique sociale souvent féroce. Celle d'un Vietnam où les vieilles valeurs de la spiritualité bouddhique sont bafouées par les apparatchiks qui confisquent le pouvoir, d'une part, et, d'autre part, par les dragons du capitalisme sauvage qui transforment les villes en jungles impitoyables. Qu'il mette en scène un ramasseur d'excréments, un vieillard chassé par sa famille parce qu'il ose aimer la poésie, ou une éleveuse d'oiseaux qui déplore que les rossignols soient désormais dressés pour les combats de cirque, Nguyên Huy Thiêp dépeint une société aux abois - violence larvée, régime en putréfaction, misère crasseuse. Sur cette réalité, l'écrivain jette les pétales d'une écriture lumineuse, délicate et ironique, qu'il pratique comme une thérapie. Avec ces mots en guise de mode d'emploi : « Ne riez pas, la vraie littérature est peut-être à n'y rien comprendre. La réponse gît sur les genoux des dieux, comme dit Homère. »   A.C.
Ông tiếp tục quậy, tới ngày hôm nay, tại một xứ sở mà một vài cuốn tiểu thuyết của ông vẫn bị cấm. Ông cũng bó buộc phải đi vòng qua những chướng ngại và viết một số tác phẩm có tính ẩn dụ. Bốn truyện ngắn tập hợp trong Ông chú Hoạt của tôi phải đọc ở bậc thứ nhì: sau ẩn dụ, dưới mặt véc ni của những câu chuyện không quan trọng, người ta khám phá ra một sự chỉ trích, phê phán xã hội, một cách khốc liệt, hung dữ, và thường xuyên. Nó nhắm vào một nước Việt Nam, nơi mà những giá trị cổ xưa của tinh thần Phật giáo bị nhạo báng bởi tầng lớp cán bộ con ông cháu cha, chúng cuỗm quyền lực, một phía, còn phía kia, là những con rồng của chủ nghĩa tư bản dã man, nó biến những thành phố thành những rừng rú tàn nhẫn, không xót thương. Ông trình ra một người thu nhặt cứt, một ông già bị gia đình xua đuổi vì yêu thơ, một cô gái chuyên nuôi chim chóc, đau đớn vì những con sơn ca bị nuôi dậy để đấu đá lẫn nhau trong rạp xiếc.
NHT vẽ ra một xã hội đang trong tuyệt vọng - bạo lực tiềm ẩn, chế độ thối ruỗng, khốn cùng cùng cực. Trên thực tại đó, nhà văn tung ra những cánh hoa của một lối viết lung linh, tế nhị, và hóm hỉnh, mà ông ta tập luyện nó, như một một phương thức chữa bệnh. Với những từ sau đây, chỉ cách dùng: "Đừng cười, văn chương thứ thực có thể là chẳng hiểu, chẳng lĩnh hội, chẳng thấu đáo. Câu trả lời thì ở đầu gối những vị thần, nói như Homère."
[Câu này, do NHT trích dẫn, qua bài viết dưới đây, cũng của Clavel, cho biết]
André Clavel
“Mon oncle Hoat” [Ông chú Hoạt của tôi] par Nguyên Huy Thiêp, traduit du vietnamien par Sean James Rosé, Tuong Vi Rigal et Philippe Dumont, 110 p., L'Aube, 11,80 €
&
Một bài nữa về NHT, cũng của tay André Clavel
*

« Au goulag, il se trouvait que les gens ne mouraient pas comme des mouches.
C'étaient plutôt les mouches qui mouraient comme des gens. »
"Ở Lò Cải Tạo, không phải những con người chết như ruồi,
nhưng mà là những con ruồi chết như người."
Với bất cứ một con người có lương tri, Mít hay không Mít, điều làm người đó bận tâm, về cuộc chiến Việt Nam, là, những gì xẩy ra sau đó, chứ không phải trước và trong cuộc chiến.
Tại làm sao một cuộc chiến thần thánh như vậy, mà lại gây nên kết quả thảm khốc như vậy.
Các anh vĩ đại quá! Chiến tranh độc ác quá!
Cuộc chiến ác độc đâu bằng cuộc hậu chiến độc ác?
Dọc đường Xuân Lộc- Biên Hoà-Sài Gòn, quân Ngụy tan tác thành từng mảng, cởi bỏ súng đạn, quân trang, quân dụng vứt ngổn ngang dọc đường như rác dày đặc. Một giờ chiều chúng tôi vào tới Dinh Độc Lập.
Sư đoàn 7 được lệnh quân quản Quận Một. Bà con Sài Gòn đứng đông nghịt bên đường, phụ nữ mặc áo dài hoa, cầm cờ đỏ sao vàng vẫy chào...
Một giờ chiều chúng tôi vào tới Dinh Độc Lập. Sư đoàn 7 được lệnh quân quản Quận Một. Bà con Sài Gòn đứng đông nghịt bên đường, phụ nữ mặc áo dài hoa, cầm cờ đỏ sao vàng vẫy chào. Sài Gòn trưa tháng tư, nắng long lanh như mật.
Ngô Minh Nguồn

*
Cảnh Ngụy tan tác thành từng mảng, thì quá đúng. Nhưng cảnh "Bà con Sài Gòn..." thì sai.
Ông Ngô Minh này không biết có phải là bạn của HPNT, TCS không? Nếu đúng, thì là một VC nằm vùng, và nếu như thế, ông nghĩ sao về Miền Nam, sau mấy chục năm được giải phóng, và đất nước, sau khi được thống nhất?
Ông có biến thành ruồi do đột biến gen như Đào Hiếu chẩn đoán không?
*
Trong đời Gấu, được hưởng hai lần đón chào VC, một lần từ rừng núi Bắc Việt về tiếp quản Hà Nội. Và một lần từ Hà Nội vô tiếp quản Sài Gòn.
Cả hai lần đều đếch thấy cái cảnh như ông Ngô Minh miêu tả như trên.
Lần nào, dân cũng sợ thấy mẹ!
Phụ nữ mặc áo dài hoa? Hay là bà này được điều từ Hà Nội dzô?
Cờ đỏ sao vàng ư? Vậy mà Gấu lại cứ hơi bị tưởng tượng ra là cờ Mặt Trận!
Nắng tháng Tư Sài Gòn long lanh như mật.
Thảo nào nhiều ruồi quá!
*
ĐI TÌM CÁI TÔI ĐÃ MẤT
(Tuỳ bút chính trị - 2006)
Nguyễn Khải
Năm 70 tuổi tôi bắt đầu chán viết, người rã ra, đọc sách cũng nằm, đọc được mười lăm phút chữ nghĩa đã loè nhoè, chả rõ mình đang đọc cái gì. Rồi ngủ. Ngủ như chim, một chớp mắt đã tỉnh, tiếp tục đọc nốt cái nửa trang đọc dở vẫn cứ lờ mờ vì chả còn nhớ họ viết cái gì trong cái nửa trang vừa đọc. Cũng năm ấy tôi được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt 2. Mừng thì rất mừng nhưng tôi đã nhận ra ngay đây là tấm bia mộ sang trọng cắm lên một đời văn đã tới hồi phải kết thúc.
Sang tuổi 70, mọi hoạt động của con người đều chậm, đều kém, riêng cái chuyện viết lách của tôi vẫn giữ được phong độ gần như xưa, vẫn viết rất nhanh, riêng cái nhìn thì trào lộng nhiều hơn, ngậm ngùi nhiều hơn. Nó là thứ hương vị thơm ngát chắt ra từ hơn bảy mươi năm được làm người.
Nguồn
Vì bài viết chưa đăng hết, cho nên chưa dám có ý kiến. Tuy nhiên, hai đoạn trên có vẻ chửi bố nhau
Cũng không hiểu cái tít là của Nguyễn Khải?
Về trường hợp Nguyễn Khải, khi ông mất, Gấu có đi một đường bói mu rùa, ông chọn Đảng thay cho Bố, vì ông không được Bố thừa nhận. Bố là quan, ông thuộc dòng con thứ.
From:
To:

Subject: Gioi qua
Date: Tue, 22 Jan 2008 07:03:45 -0500
    
Nhân lúc câu chuyện đang hồi hào hứng, tôi hỏi nhà văn vì sao ông rời Hà Nội, chia tay nhà số 4 Lí Nam Đế, nhà văn nói rất hồn nhiên: ”Sài Gòn lúc ấy hấp dẫn vì nhiều lẽ. Cái mạch ngầm sôi động của nó là nguồn đề tài phong phú, dạt dào lắm. Không vào làm sao viết nổi Gặp gỡ cuối năm, Sư già chùa Thắm và hàng loạt truyện ngắn sau này và cũng sẽ không có Nguyễn Khải hôm nay. Không bỏ Hà Nội đi làm sao viết về Hà Nội với niềm nhớ thương khắc khoải lòng người đến thế."
*
Cái cú ăn cướp Miền Nam, là một cú đổi đời với nhà văn Miền Bắc. Mặc khải, đúng hơn. Ra khỏi hang Plato, càng đúng hơn nữa. Câu nói, dân chúng Miền Nam chửi Thiệu như điên, của Duơng Thư Hương, là một nhận xét, cụ thể, nhưng chính vì thế, thật mãnh liệt, thật khủng khiếp, về mặt chính trị. Trong câu nói đó, là cú đụng độ giữa hai nền văn minh, một dân chủ, một độc tài đảng trị. Biết đâu đấy, Nguyễn Huy Thiệp, nhờ mặc khải từ câu này, mà viết ra được Không có Vua?
Câu nói, trên, của Nguyễn Khải đâu có "hồn nhiên". Một kẻ quá khôn, khó mà hồn nhiên. Chứng cớ: ông bỏ đi những tác phẩm đầu tay tại "vùng đất không người" đối với văn chương XHCN, khi làm cớm xông xáo sào huyệt một tôn giáo, và làm điệp viên hai mang, khi đơn thương độc mã, tung hoành giữa tận cùng hang ổ của tầng lớp đầu não Mỹ Ngụy, qua nhân vật Quân, một hóa thân của Phạm Xuân Ẩn trong Thời gian của Người.
Một cách nào đó, đây mới là những tác phẩm mà ông muốn viết, chứ không phải Gặp gỡ cuối năm, một thứ tầm phào, gossip, cả về mặt văn chương lẫn chính trị, với giọng văn têu tếu, khinh đời, đúng giọng một nhà văn già làm ra vẻ từng trải. Thứ đó, chỉ bịp được những độc giả ấu trĩ, ghê gớm gì đâu, mà ông nêu ra một cách hồn nhiên? Chính ông thừa biết điều đó, nhưng 'faiblesse oblige'! Ông đâu đủ dũng khí như Dương Thu Hương?
&
Nhà văn Nguyễn Khải từ trần
Nguồn
Gấu đọc Thời gian của Người, và bị hớp hồn. Nhân vật Quân ở trong nó, cứ như là một thứ siêu điệp viên, cộng thêm một hiệp sĩ, giống y chang anh chàng dũng sĩ trong Cửa Tùng đôi cánh gài, tạ Thầy, hạ san, xuống núi, hành đạo. Gấu còn nhớ, cái cảnh anh chàng Quân đi vô khu, gặp đồng chí, cấp trên, mặt phải bịt kín... mãi sau này, mới biết, đây là hoá thân của Cao Bồi, tức Phạm Xuân Ẩn.
Vòng sóng đến vô cùng có thể coi như phần tiếp nối Thời gian của Người. Anh chàng Quân bây giờ làm chủ một xí nghiệp, bị bao vây trùng trùng điệp điệp bởi lũ bọ, tham nhũng, hủ hoá, triệt, khử lẫn nhau...

30.4.2008: Người xa vắng biết đâu nấm nhà buồn?
Nhân đọc bút ký chính trị của Nguyễn Khải

Note:
Gấu bị cái tít "đi tìm cái tôi" của bài viết của Nguyễn Khải làm 'lạc đường'.
Chẳng có đi tìm, mà cũng chẳng có bút ký chính trị. Chỉ là lèm bèm của một anh thợ văn VC.
Tuy nhiên, cũng nhân đây, lèm bèm về tay sừng sỏ nhất, của cả đám. NQT

Cái sự bị lừa của Gấu, là do, đúng lúc đang đọc bài của Sontag viết về Victor Serge, về mấy tác phẩm thật hách xì xằng của tay này, thí dụ, Trường hợp đồng chí Tulayev, bài của Nguyễn Khải xuất hiện, thế là bị liên tưởng, ui chao, bút ký chính trị, di chúc không thể bị phản bội, đi tìm cái tôi đã bị Đảng chôm mất... thế là lạc đường!
*
Ấy đấy, cũng như vậy, là trường hợp đám Ngụy đi trình diện học tập cải tạo.
Ui chao chỉ 10 ngày phù du, xong, là về xúm nhau xây cái nhà Việt Nam hậu chiến!
*
Ngày xưa, có ông triết gia Tầu, thầy Tử Sản gì đó, bị anh người làm lừa, sự thể cũng hơi giông giống đám Ngụy bị VC lừa.
Anh người làm được thầy đưa tiền đi mua một con cá, hay đem một con cá biếu một người bạn, Gấu không nhớ rõ. Anh người làm ghé quán, kêu xị đế, và nhờ nhà hàng nhóm lửa nướng giùm cá.
Về, anh nói với Thầy, đang đi đường, thấy cá ngáp ngáp, sợ cá chết, thả xuống nước, nó quãy đuôi đi một mách.
Thầy mừng quá, may cho đời cá, thoát cũi xổ lồng!
Anh người làm cười, nói với bạn, ai nói Thầy Tử Sản minh triết, ông bị ta lừa như đứa con nít.
Miền Nam thua cuộc chiến, sau đó đi cải tạo, là y chang thầy Tử Sản, bị thằng đầy tớ đánh lừa. Nó lừa hữu lý quá, nhân đạo quá, "tình quá", thế là cứ thế chui vào Lò Cải Tạo!

Giả tưởng [tiểu thuyết] là sự thực, theo Serge. Sự thực của sự tự vượt [self-transcendence], sự bắt buộc, bổn phận, trách nhiệm, obligation, đem tiếng nói đến cho những người bị câm hay bị bịt miệng. Ông rất tởm thứ tiểu thuyết tự thuật, khoe cái đời riêng tư của mình ra, giống như đàn bà khoe "nội y".
"Những cuộc sống cá nhân đếch làm tôi quan tâm. Nhất là cái của tôi".
UI chao sướng chưa. Đúng y chang Gấu!
Đời Gấu bảnh quá, đã năm lần bẩy lượt tính đem ra khoe, may quá , may quá!
*
Serge trích dẫn một ông Tây [ông không nói, tay nào]:
Khi anh tìm kiếm sự thực, khủng khiếp nhất, là, khi anh kiếm thấy nó.
[What is terrible when you seek the truth, is that you find it].
Đúng là tình trạng Miền Nam, khi tìm thấy sự thực "Mỹ cút, Ngụy nhào, giải phóng, thống nhất đất nước, xây dựng cái nhà Việt Nam lớn hơn cả nhà của Mẽo!"

*
Buổi giảng đầu tiên tại Irvine “Thực trạng kinh tế VN” khá ồn ào vì bị một số Việt kiều biểu tình “đả đảo”, đòi “Đặng Phong hãy nói về nhân quyền!” Họ đòi bằng được phải có đại diện vào giảng đường chất vấn. Tôi đồng ý, có ba người xấn vào nóng nảy lên án tình trạng tham nhũng ở VN và chính quyền tham quyền cố vị. Về tham những, tôi nói đúng có tham nhũng - nhưng chính quyền Sài Gòn  trước kia tham nhũng gấp 10 lần cơ. Tôi làm sử kinh tế, có đầy đủ số liệu chứng minh, họ chịu. Còn tham quyền cố vị, thì chính quyền Thiệu, Kỳ... không hề muốn xuống ghế. Vì bản chất người cầm quyền có ai chịu tự nguyện rời chức vụ đâu? Tôi cũng chỉ là một công dân, có nguyện vọng chính quyền không nên tham quyền, và được bày tỏ nguyện vọng đó như mọi công dân khác.
Nguồn
Có một số vấn đề:
Làm sao ông biết mức tham nhũng của VC để mà so sánh.
Tham nhũng của Miền Nam dù có gấp 10 lần thì cũng khác tham nhũng của VC hiện tại. Đám chóp bu Miền Nam cố vơ vét để chuồn trước khi tầu chìm, khác hẳn VC vơ vét, để làm sập niềm tin. Cái sự mất niềm tin làm hại chế độ, làm hại đất nước chứ không phải tham nhũng.
Đúng như ông nhận xét, tham nhũng của Miền Nam góp phần giải phóng thống nhất đất nước, giống như sự thất trận của miền đất này. Tham nhũng của VC, căn nguyên và hậu quả của nó khủng khiếp hơn nhiều. Gấu không tin ông hiểu nổi những chuyện, thí dụ Chúa Sẩy Thai, Cái Cực Ác, gen đột biến, biến thành ruồi...

Ông cũng quên không nói về nhân quyền. NQT







Comments

Popular posts from this blog

30.4.2015

Nguyễn Ngọc Tư