Autumn in Norenskaya

Autumn @ Bus Stop Near Home

Xém hụt chuyến xe vì lo chụp Thu 

Vô Nam. Gấu quên mất tuổi thơ Thu của Gấu ở xứ Bắc Kít, rồi nhớ lại được nó, thời gian quen BHD, và viết ra được cái truyện Những Ngày Ở Sài Gòn:
Hà Nội những năm đầu bậc trung học. Hình bóng một đứa bé vừa đi vừa cúi nhặt những trái sấu vàng rụng rải rác trên đường từ nhà đến trường. Một bà cô lấy chồng ngoại quốc. Đứa cháu buổi sáng đi học sớm, bà cô ló đầu ra ngoài khung cửa sổ trên tầng lầu, vo tròn tờ giấy bạc ném xuống cùng câu dặn dò thường lệ, "Tan học về đúng giờ, không được la cà dọc đường, nhớ coi chừng xe cộ, không được ra bờ sông tắm…". Càng về già nụ cười của bà cô càng thêm đằm thắm. Đất nước chia đôi, bà theo chồng về Pháp, và ôm chặt đứa cháu vào lòng, mắt đẫm lệ, "Bây giờ cháu phải về quê với họ hàng nhà mình, các chú các bác đều theo kháng chiến, cháu sẽ không phải khổ…". Đứa nhỏ rời Hà Nội, xách chiếc va li nhỏ về tới gần làng, đứng cuối bờ đê, nhìn về phía có hai cây cau cao vút, nhìn thật lâu, khi đêm xuống xóa nhòa cảnh vật, bất giác cất tiếng hú, âm thanh đập xuống mặt sông, phụ thêm tiếng sóng vỗ vào bờ đê làm ù tai, rồi dội đi thật xa, đó là những lời từ biệt cuối cùng.
....
Mai, Mai, để anh kể cho em nghe về một thành phố mà anh vừa biết yêu nó thì phải rời bỏ, một quãng đời của anh, bây giờ nhớ lại thấy đâu đó trong quá khứ những trái sấu vàng vương vãi, tiếng lá vàng xào xạc, tiếng còi mười giờ chạy dọc theo con phố Tràng Tiền. Mùa Thu, màu thu Hà Nội, những lá cây vàng úa, hàng cây hai bên đường hình như cao thêm, thành phố trang nghiêm và buồn rầu như đang trầm ngâm suy nghĩ, buổi sáng trong suốt không vẩn một hạt bụi, tiết trời lành lạnh người ta quên đi, rồi đột nhiên nhớ lại, và chút giá lạnh đã len vào tâm hồn; buổi chiều sẽ bất chợt trở về, những con đường sẽ im lìm và trầm lặng hơn như giấu giếm một tiếng thở dài; chúng như bị bỏ quên, trừ một hai cặp tình nhân đi lại, hoặc một hai đứa nhỏ tha thẩn… Để anh kể cho em nghe về một thành phố mùa thu có những hạt mưa nhỏ như những hạt bụi bay trong gió, mùa hè vàng nắng đã qua đi từ lâu cùng những buổi tắm sông, nằm trên cát nóng bỏng, nhìn thẳng vào mặt trời.
Hà Nội, thành phố có hương thơm và mặt trời ve vuốt, thành phố mà Cẩn nói, được dựng lên cho những nhớ nhung và mơ tưởng của một thời trẻ dại, "con đường Trường Thi, hai hàng me bên đường vào khoảng tháng sáu, tháng bẩy như thế này, lá me bắt đầu rụng để lộ những nhánh cây nhỏ, những đứa trẻ háu ăn đã vô ý tưởng là những quả me, và ngó lên bằng cặp mắt thèm thuồng. Mùa hè vàng nắng không còn, nhưng những ngày cuối mùa nóng, người dân Hà Nội có thói quen trước khi ngủ mở tất cả những cánh cửa sổ để đón gió mát, đột nhiên trong đêm khuya, có những cơn gió lạ từ đâu chợt tới, thổi thốc những chiếc lá khô bay phấp phới, và người lớn vội vàng trở dậy đóng bớt cửa sổ, "đó là những dấu hiệu đầu tiên báo hiệu mùa thu trở về."
Rồi qua được Canada, mới được chiêm ngưỡng những cảnh Thu thần sầu, nghe nói mùa Thu ở đây đẹp lắm, câu thơ đầu… đời thơ, khi gặp lại cô bạn…
Bây giờ mời bạn thưởng thức Thu ở 1 trại tù Liên Xô, của Brodsky

Autumn in Norenskaya 

We return from the field. The wind
clangs buckets upturned,
unbraids the willow fringe,
whistles through boulder piles.
The horses, inflated casks
of ribs trapped between shafts,
snap at the rusted harrows
with gnashing profiles.
A gust combs frostbitten sorrel,
bloats kerchiefs and shawls, searches
up the skirts of old hags, scrolls them
tight up as cabbageheads.
Eyes lowered, hacking out phlegm,
the women scissor their way home,
like cutting along a dull hem,
lurch toward their wooden beds.
Between folds flash the thighs of scissors,
wet eyes blur with the vision
of crabbed little imps that dance on
the farm women's pupils as a shower flings
the semblance of faces against a bare
pane. The furrows fan out in braids
under the harrow. The wind breaks
a chain of crows into shrieking links.
These visions are the final sign
of an inner life that seizes on
any specter to which it feels kin
till the specter scares off for good
at the church bell of a creaking axle,
at the metal rattle of the world as it
lies reversed in a rut of water,
at a starling soaring into cloud.
The sky lowers. The shouldered rake
sees the damp roofs first, staked
out against the ridge of a dark
hill that's just a mound far off:
Three versts still to cover. Rain
lords it over this beaten plain,
and to the crusted boots cling brown
stubborn clods of the native earth.
1965 / "Translated by Daniel Weissbort with the author"

NOTES

Autumn in Norenskaya


Norenskaya is a village of fourteen dwellings in the Archangel region of
the U.S.S.R., where the author temporarily resided in 1964-65.


***

Here it is, a fruitful autumn!
It was brought in rather late.
But for fifteen blissful springs
I didn't dare rise from the earth.
I watched it so closely,
I pressed against it, embraced it full length,
And into this doomed body
It mysteriously poured a mysterious strength.

September 13, 1962
Komarovo
Anna Akhmatova
Trans. Judith


Le voici, un automne fructueux!
Il a été introduit assez tard.
Mais pour quinze printemps bienheureux
Je n'ai pas osé sortir de la terre.
Je l'ai regardé de si près,
J'ai appuyé contre elle, je l'ai embrassé de tout son long,
Et dans ce corps condamné
Il a mystérieusement versé une force mystérieuse.

THE THREE AUTUMNS

I don't understand summer smiles at all,
And winter holds no charm for me,
Yet as for autumn, almost without fail
I've noticed every year has three.
And the first one is holiday disorder
Spiteful of yesterday's summer fling.
The leaves fly like shreds of notebooks and the odor
Of haze is incense-sweet. Everything
Is moist, many-colored, shining.
The birches are the first to join the dance since they're
Draped in see-through lace and since
They've already shaken off every transient tear
Onto the neighbor over the fence.
Here's what happens when you use a story to
break the silence:
A second goes by, a minute, and then
Comes the second autumn as dispassionate
as conscience,
As somber as an air raid siren.
Everyone immediately appears pale and old.
Summer closeness doesn't exist.
And far away trumpets are parading their gold
-Music floats through the fragrant mist.
And in the waves of frankincense, cold and gray,
Is locked the high unflooded land.
But the wind stormed, things opened up,
and right away
Everyone understood: that's the end of the play.
And this isn't an autumn but death
showing its hand.
Akhmatova
1943

Ba thu

Tôi đếch làm sao hiểu mùa xuân cười
Và mùa đông chẳng có tí “đẹp zai” gì đối với tôi
Nhưng, chẳng khi nào lầm lẫn,
Tôi ngửi ra liền, và ngộ ra rằng, có tới ba mùa thu
Mùa đầu tiên thì là một cú loạng quạng của ngày nghỉ lễ.
Hằn học với cái ăn chơi lu bù mùa hè, của ngày hôm qua.
Lá cây bay như những trang, những mẩu, từ những cuốn sổ tay
Và mùi sương mù mới ngọt ngào làm sao.
Mọi vật thì ẩm ướt, sặc sỡ, long lanh sáng.
Những cây bu lô gia nhập cuộc khiêu vũ sớm nhất
Bởi là vì chúng được phủ bằng một bức màn xuyên thấu,
và kể như rũ bỏ liền tù tì mọi giọt lệ thoảng,
qua hàng rào nhà hàng xóm.
Và bây giờ, là điều xẩy ra,
Khi bạn dùng một câu chuyện để phá vỡ sự im lặng:
Một câu chuyện thứ nhì, bèn tiếp theo liền, và rồi thì
Mùa thu thứ nhì tới, ngán như là lương tâm,
Âm u như là tiếng còi báo động máy bay Mẽo tới vùng trời Bắc Kít
Và mọi tên Bắc Kít, liền lập tức, xanh rờn, và già cằn
Sự gần gụi mùa hè kể như không còn, đếch hiện hữu
Và xa thật xa, tiếng kèn dòn dã, đường ra trận mùa này đẹp lắm,
Vàng của chúng ta là chiến lợi phẩm Miền Nam.
Âm nhạc lững thững trong không gian, qua thềm sương mù thơm ngát.
Và trong những đợt hương trầm, lạnh và xám
Miền đất cao, không ngập lụt, được khóa cứng
Nhưng gió tới, như bão, mọi vật mở toang
Và ngay lập tức
Mọi tên Bắc Kít đều hiểu: Cuộc chiến chấm dứt.
Xề gòn bị làm thịt rồi
Và đó, đếch phải mùa thu - một mùa thu năm qua, cách mạng tiến ra –
Mà là Thần Chết
Chìa bàn tay của nó ra cho lũ Mít cùng nhìn thấy.