Thơ Mỗi Ngày

Extrait

J'ai appris à parler dans une région brouillée
où le silence tenait lieu de langue.
Les premiers mots, je les ai déchiffrés
sur les lèvres de mon père et de ma mère
au point de confondre parler et trembler
et d'installer en moi cette confusion pour toujours.

Scène tournante, Alain Veinstein

Gấu học nói trong 1 vùng lù tà mù
Nơi im lặng tóm lấy tiếng nói
Những từ “tôi yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời”,
Gấu đoán ra trên môi ông cụ, bà cụ
Và đoán lầm, thay vì “nói”, thì thành “run rẩy”
Thành ra suốt đời Gấu cứ lù tà mù,
Đếch biết “êu” nước Mít là cái đéo gì!

Hà, hà!

THE PRODIGAL

Dark morning rain
Meant to fall
On a prison and a school yard,
Falling meanwhile
On my mother and her old dog.

How slow she shuffles now
In my father's Sunday shoes.
The dog by her side
Trembling with each step
As he tries to keep up.

I am on another corner waiting
With my head shaved.
My mind hops like a sparrow
In the rain.
I'm always watching and worrying about her.

Everything is a magic ritual,
A secret cinema,
The way she appears in a window hours later
To set the empty bowl
And spoon on the table,
And then exits
So that the day may pass,
And the night may fall

Into the empty bowl,
Empty room, empty house,
While the rain keeps
Knocking at the front door.

Charles Simic

Đứa con hoang đàng

Em mang hồn vô tội
Đeo thánh giá huy hoàng
Còn ta đầy sám hối
Mà sao vẫn hoang đàng

Nguyễn Tất Nhiên: Em hiền như Ma Xơ

Sáng u ám
Mưa sẽ rơi
Trên nhà tù, trên sân trường
Trên Má và con chó của Bả

Ôi chậm chạp làm sao
Cách Má xỏ chân vô đôi giầy Chúa Nhật của Ba
Con chó kế bên
Run rẩy từng bước
Cố theo kịp Bả.

Tôi ở một góc khác, chờ
Với cái đầu cạo
Với cái óc lóc xóc như con chim sẻ
Trong mưa
Tôi luôn luôn trông chừng và lo lắng cho Bả

Tất cả thì như là một nghi lễ thần kỳ
Một phim bí ẩn
Cách Má hiện ra ở cửa sổ vài giờ sau đó
Để 1 cái chén không
Và 1 cái muỗng lên bàn
Và rồi ra khỏi phòng
Và như thế, một ngày qua đi
Đêm sẽ đổ

Vô chén không,
Căn phòng rỗng, căn nhà trần trụi
Trong khi mưa
Tiếp tục gõ ở cửa trước.

Stub of a Red Pencil

You were sharpened to a fine point
With a rusty razor blade.
Then the unknown hand swept the shavings
Into its moist palm
And disappeared from view.

You lay on the desk next to
The official-looking document
With a long list of names.,
It was up to us to imagine the rest:
The high ceiling with its cracks
And odd-shaped water stains;
The window with its view
Of roofs covered with snow.

An inconceivable, varied world
Surrounding your severe presence
On every side,
Stub of a red pencil.

Charles Simic

Mẩu viết chì đỏ

Mi được gọt tới mức cực bảnh
Với con dao cạo râu cùn, gỉ, sét
Rồi một bàn tay vô danh gôm mớ gỗ bào
Vô lòng bàn tay ẩm ướt của nó
Rồi đếch còn ai nhìn thấy nữa

Mi nằm trên bàn
Kế bên tờ giấy giống như 1 document của nhà nước
Với 1 cái danh sách dài thòng những cái tên
Bi giờ đến lượt chúng ta, tưởng tượng cái còn lại:
Cái trần nhà cao với những vết nứt nẻ
Và những vệt nước lưu cữu từ đời nảo đời nào;
Cửa sổ với cái nhòm của nó:
Những mái nhà phủ tuyết.

Đúng là 1 thế giới cà chớn, đếch chấp nhận được, đếch hiểu được
Vây quanh sự hiện diện nghiêm khắc của mi
Ở mọi phía
Ui cái mẩu viết chì đỏ của Gấu Cà Chớn!

AFTERGLOW

Sunset is always disturbing
whether theatrical or muted,
but still more disturbing
is that last desperate glow
that turns the plain to rust
when on the horizon nothing is left
of the pomp and clamor of the setting sun.
How hard holding on to that light, so tautly drawn
and different,
that hallucination which the human fear of the dark
imposes on space
and which ceases at once
the moment we realize its falsity,
the way a dream is broken
the moment the sleeper knows he is dreaming.

J.L. Borges

[Norman Thomas di Giovanni]

Sau Cú Rực Sáng

Mặt trời lặn thì luôn luôn làm bực mình
Dù kịch cợm hay câm nín
Thì vưỡn làm bực mình
Liệu có phải là do cú rực sáng tuyệt vọng sau cùng
Biến đồng bằng thành bụi
Một khi nơi chân trời chẳng còn lại cái chó gì
Ấy là nói về cái vẻ đẹp tráng lệ, cái ồn ào huyên náo khi mặt trời lặn
Ui chao, làm thế nào mà giữ cho được cái ánh sáng đó,
Nó cứ cưỡng lại, và nó mới khác lạ làm sao
Và cùng với nó là ảo giác gây ra bởi nỗi sợ hãi của con người
Khi bóng đen ngự trị không gian
Nó ngưng lại liền lập tức
Một khi con người nhận ra vẻ giả trá của nó
Đúng cái kiểu cơn mộng vỡ ra
Đúng cái lúc mà cái tên ngủ kia
Biết
Hắn đang mơ

Ui chao, bài thơ làm nhớ ngay đến bài thơ “Biển” của Gấu Cà Chớn:

Sóng đẩy biển lên cao, khi xuống, kéo theo mặt trời
Không gian bỗng đỏ rực rồi đêm tối trùm lên tất cả.

Bài thơ này Seagull cực mê. Gấu hân hạnh quen “em”, là nhờ bài thơ này.
Quái nhất là, bài thơ này cực giống 1 bài thơ Đường…. (1)

(1)

Biển

Buổi chiều đứng trên bãi Wasaga
Nhìn hồ Georgian
Cứ nghĩ thềm bên kia là quê nhà.

Sóng đẩy biển lên cao, khi xuống kéo theo mặt trời
Không gian bỗng đỏ rực rồi đêm tối trùm lên tất cả.

Cát ở đây được con người chở từ đâu tới,
Còn ta bị quê hương ruồng bỏ nên phải đứng ở chốn này.
Số phận còn thua hạt cát.

Hàng cây trong công viên bên đường nhớ rừng,
Cùng thi nhau vươn cao như muốn trút hết nỗi buồn lên trời.

Chỉ còn ta cô đơn lẫn vào đêm
Như con hải âu già
Giấu chút tình sầu
Vào lời thì thầm của biển...

NQT
*

Bản dịch qua tiếng Anh, của Witter Bynner, bài Đăng Lạc-Du nguyên của Lý Thương Ẩn.

The Lo-Yu Tombs

With twilight shadows in my heart
I have driven up among the Lo-Yu Tombs
To see the sun, for all his glory
Buried by the coming night

“Buried by the coming night”, dịch lại qua tiếng Việt, chẳng là:

Không gian bỗng đỏ rực rồi đêm tối trùm lên tất cả?

Tuyệt cú mèo. Cứ y hệt như Hai Lúa khi làm, sáng tác... bài thơ Biển của mình, là... dịch nó từ tiếng Anh qua!

A Moonless Night

No moon up
yet the two hundred miles
between you and me
shine bright all the night long.
That dog that'll die tomorrow
doesn't know it's going to die.
It's barking fiercely.

Ko Un

Đêm không trăng

Không trăng lấp đầy khoảng cách giữa anh và em
Chiếu sáng nỗi nhớ khùng của anh suốt đêm dài
Con chó cà chớn không biết nó sẽ bị làm thịt ngày hôm sau
Sủa như điên

Asking the Way

You fools who ask what god is
should ask what life is instead.
Find a port where lemon trees bloom.
Ask about places to drink in the port.
Ask about the drinkers.
Ask about the lemon trees.
Ask and ask until nothing's left to ask.

Translated from the Korean by Suji Kwock Kim and Sunja Kim Kwock

Hỏi đường

Mi đúng là khùng khi hỏi Chúa, Phật…. là gì
Đúng ra mi phải đời là gì.
[Hay H/A là ai, hà, hà!]
Hãy kiếm 1 bến cảng, nơi chanh nở rộ
Hỏi những nơi làm vài ly quanh quẩn đâu đó
Hỏi về những bợm nhậu
Hỏi về những cây chanh
Hỏi cho đến khi chẳng còn gì để hỏi.

Taklamakan Desert

Why I'm going to the Taklamakan Desert:
the emptiness there.

Why I'm going to the Taklamakan Desert
at seventy-five, leaving all words behind: the cry
of the emptiness there.

Why I'm going to the Taklamakan Desert:
I can no longer stand
the world's greed
or mine.

There, in the Taklamakan Desert,
the silence of a thousand-year-old skull.

Sa Mạc Taklamakan

Tại sao tớ đi Sa Mạc Taklamakan:
Cái trống rỗng ở đó

Tại sao tớ đi Sa Mạc Taklamakan:
Ở cái tuổi hơn bẩy lăm, để lại đằng sau tất cả những từ:
Tiếng khóc sự trống trơn ở đó

Tại sao tớ đi Sa Mạc Taklamakan:
Tớ đếch còn chịu nổi tính tham lam của thế giới
Hay của tớ.

Ở đó, ở Sa Mạc Taklamakan
Sự câm lặng của cái sọ người, một ngàn tuổi.

A Korean Poet: Ko Un

Robert Hass

Một nhà thơ Hàn: Ko Un

Thơ hiện đại Hàn, như thơ Đông Âu, cực mắc mớ với lịch sử thế kỷ 20 của đất nước này: Nhật chiếm đóng từ 1905 tới 1945, trong thời kỳ này, kẻ cướp đã cố gắng làm thịt ngôn ngữ của nó; một cuộc nội chiến tàn khốc, càng tàn khốc thêm, khi Hàn biến thành con tốt trong Cuộc Chiến Tranh Lạnh; xứ sở bị chia cắt, những chế độ độc tài ở Miền Bắc, sự hiện diện của quân đội Mẽo, một sự trỗi dậy thật bảnh về kinh tế, và một nền dân chủ luôn phải xuống đường để nói chuyện tay đôi với nhà nước.

Ui chao, đọc 1 phát, là thấy Hàn bất hạnh hơn Ngụy ta nhiều quá. Vậy mà chúng chẳng kêu than, rên rỉ cái con mẹ gì hết, mà thay vì vậy, thì lại mần thơ, và đẻ ra được 1 nhà thơ thật là bảnh, Ko Un
Sao lại có những tên đần độn gán cái tiếng “bất hạnh” cho văn học Miền Nam trước 1975.
Hết bơ vơ, nhược tiểu, da vàng, ngay khi cuộc chiến đang dữ dằn, bao nhiêu năm sau, bất hạnh?
Tên K này, quá dốt, và nói chung, “nhà cầm viết” Mít nào thì cũng dốt như anh ta, đó là sự thực, vì không làm sao mà nhập vô được dòng văn chương chủ lưu của thế giới, tức văn học của đám di dân, lưu vong…. Và nếu muốn nhìn lại văn học Miền Nam trước 1975, thì cũng phải theo hướng đó, không thể có thứ dựng dậy xác chết để mà chiêm ngưỡng như một THT đang làm.
Trong nước, đọc VHMN trước 1975, là từ đống tro than mà họ đào bới lên, không phải thứ mò vô thư viện Mẽo, rồi lựa thứ nào cùng phe, thì in ấn, ban phát.

“Cái nón nhà văn DoThái Mẽo chẳng có nghĩa gì đối với tôi”, Roth phán, trong bài viết "America Amok", “Mẽo Khùng”, hay “Khùng Mẽo”, khi trả lời phỏng vấn liền sau khi cho xb American Pastoral. “Nếu tôi không phải là nhà văn Mẽo, tôi đéo là cái gì hết.”

Một nhà văn Mít, thì cũng phải như thế.
Mít, Mít Mít, đéo có Bắc Kít, Nam Kít, trước sau 1975..... cái con mẹ gì hết!
Gấu chửi Bắc Kít để nó trở thành thứ Mít như thế, chứ không thù hằn gì Bắc Kít!

Có lần Gấu phán nhảm. Mít không cần sự thực về cuộc chiến, mà cần giả tưởng, bởi, chỉ giả tưởng mới làm nổi chuyện này.
Đừng hiểu theo nghĩa chung chung, cái kiểu, bằng lời dối trá tôi nói lên sự thực, mà hiểu theo nghĩa cụ thể. Không 1 thứ gì khác làm được điều này, nhất là ba thứ hồi ký, kể cả hồi ký tù, Chuyện Kể Năm 2000, hay Bên Thắng Nhục, Đêm Hay Ngày….
TTT, khi viết Một Chủ Nhật Khác, trước khi cuộc chiến chấm dứt, chẳng đã nói về những người bỏ nước ra đi rồi trở về ư.
Đọc bài viết về cuốn American Pastoral, trong có nhắc lại 1 ý của Roth: Giả tưởng phịa ra ý thức, Fictions invents consciousness.
Tuyệt.
MCNK chẳng là ý thức được phịa từ giả tưởng ư? Cái ý thức [niềm ao ước, giấc mộng...] mà Steiner đã từng mơ ước, được chết ở Lò Thiêu cùng với những người cùng thế hệ ông.
Một cách nào đó, suốt cuộc chiến, Gấu đếch dám bỏ nước ra đi là vì thế!
Bà cụ Gấu cũng phán như thế: Chết cả đống còn hơn sống một người!

A[merican] P[astoral] là 1 cuốn tiểu thuyết mà đề tài của nó là cuộc chiến Mít. Nhân vật chính, 1 người đàn bà, đã cho nổ tung 1 tòa nhà để phản đối nó.

Tập tiểu luận, essays, được viết theo kiểu hồi ký, về Roth. Tác giả, Claudia Roth Pierpont, là staff writer của tờ “Người Nữu Ước”
Đọc loáng thoáng bài "Những đứa trẻ của Kafka", nơi tiệm sách, thế là bèn bệ về.

Roth đụng vấn đề Do Thái, y chang Gấu đụng vấn đề Bắc Kít.
Bị chúng tấn công, "mi vưỡn viết những tác phẩm như thế, nếu mi sống ở Đức Nazi?", ông thề, tao đéo bao giờ viết về Do Thái nữa!

Trong cuốn này GCC tính giới thiệu với độc giả TV, "Những đứa trẻ của Kafka".
Roth viết, Kafka chết “sớm quá, đối với Lò Thiêu”, Kafka died “too soon for the holocaust”.

Cả 1 nền văn học VC, được, chỉ có cuốn này, [dù những chi tiết sai lầm về thám báo của nó, như THT chỉ ra!]
Nó đánh dấu chấm hết thật là đáng mừng, cái thứ văn chương chỉ có siêu nhân, hay quái vật, như anh hùng Núp của Nguyên Ngọc.
Trong khi Miền Nam, có muôn vàn thứ OK, nào truyện ngắn, nào truyện dài, chưa kể những thứ tạp nhạp như của THT!
Đó là sự thực.
Văn chương đâu phải trò đàn đúm!
GCC đâu có thù hằn gì ông THT?
Bài điểm sách của Gấu, ngày nào, viết về ông ta, và những nhà văn cầm súng như ông, là cả 1 hoài bão về 1 văn tài, về cả 1 thế hệ văn chương.

Thơ Mỗi Ngày

Chia Nhau Văn Tài, Làm Gì Có

Một mình thôi
hãy tập chơi với mình
quên đi những kẻ đồng tâm đồng chí hướng
văn chương không có bạn đồng hành.

Có thể ăn chung với bạn thân
có thể ngủ với bạn gái
có thể thề hẹn tri âm
nhưng hãy quên đi, không có bạn chia nhau văn tài. (1)

Theo GCC, chia nhau văn tài, có !
Sau đây là một bài thơ “chia nhau văn tài”, với Basho!
Thứ thơ này, mũi lõ nhiều lắm. Chúng có Thầy, rồi có Bạn, và với chúng Thầy, hay Bạn, thì cũng là…. chúng.
Mít đếch có Thầy, Bạn, thành ra không có chuyện chia nhau văn tài.

MATTHEW ROHRER

Poem Written with Basho

The sound of the water jar
empties in the open graves
where the refugees live.
Because it does not touch me
near my pillow
I can sleep and dream
of the clean lines
of summer. What I thought
were faces turn out
to be elaborate plates of sweets
not this human sadness.
One or two inches above
my head until the mosquito
sticks his snout
into my dream.

Trong Poetry Magazine, The Translation Issue, Nov 2014, có một chuỗi thơ của tác giả này, hoặc "ăn theo" Basho, hoặc Buson, hoặc Issa, bài này cũng tuyệt.
Từ từ GCC giới thiệu tiếp.
Thơ NY, thú thực Gấu chưa cảm được, thành thử theo Gấu, đừng ngại có tên nào đòi ăn theo!
Khi nào có, nên mừng, thay vì cằn nhằn!
NQT

Bài thơ ăn theo Basho

Tiếng nước rội cạn
Vô những cái mả lộ thiên
Nơi những tên tị nạn sống
Do nó không làm ướt gối tôi,
Nằm ngay kế bên
Thế là tôi bèn ngủ và nằm mơ vài phát
Về những dòng [nước] sạch của mùa hè
Những cái mà tôi mơ - những bộ mặt -
Hoá ra đếch phải -
Mà là những dĩa kẹo,
Bốc hơi, cũng theo hư không mà đi
Không phải nỗi buồn nhân thế này.
Một hay hai phân ở bên trên
Cái đầu của tôi đụng con muỗi
Nó đợp tôi một phát
Vô tới tận giấc mớ của tôi.

Phán, nhà thơ, Mít không có bạn thơ, bạn văn, e có người bực mình.
Chúng cứ ngồi bên ly cà phê, là bèn nhớ bạn, làm sao không có.
Không có, thực. Đó là thứ bầy đàn. Không phải bạn.

Ko Un

1998

JANUARY 4

A Korean Poet: Ko Un

Modern Korean poetry, like the poetry of Eastern Europe, is inextricably entangled with the country's history in the twentieth century: Japanese military occupation from 1905 to 1945, during which time efforts were made to eradicate the Korean language; a devastating civil war, made more devastating because the war and the peninsula became a pawn in the Cold War; the division of the country; a series of military dictatorships in the South, the Republic of Korea, accompanied by continued Cold War tensions with the North; a U.S. military presence; a remarkable economic recovery; and an intense grass-roots democracy movement that often fought the government in the streets.
The conflict between the protesters and the government culminated in a massacre in the southern city of Kwangju in 1979 in which over five hundred people, mostly students, were killed. It was the Tiennamen Square of that decade. To get a sense of the magnitude of it: there are forty million Koreans, so it was as if the U.S. National Guard had shot down 2,500 students at Kent State in 1971 instead of four. After Kwangju, the memory of that event became the focus of the pro-democracy movement, which finally bore fruit in 1992 when the Republic elected a president, Kim Young Sam, who exposed financial scandals and prosecuted the perpetrators of the massacre. Last week the leader of the movement for decades, Kim Dae Jung, was elected to the presidency. It's a remarkable story, it's not only a story about the Korean economy, and it's not over. And Americans, who bear some responsibility for the violent turns in modern Korean history, know very little about it.
One of the prominent literary figures in the movement to resist government suppression of the Kwangju incident and to bring about democratic reforms was a poet named Ko Un. In the 1970s and 1980s he was arrested four times, imprisoned, tortured-as a result of which he lost his hearing in one ear-and ultimately pardoned. He had been a student in the years of Japanese occupation, a Buddhist monk when he began to write, and, after his return to secular life, another of the twentieth century's alienated urban poets until he joined the democracy movement and became an active dissident. While he was in prison, he conceived one of his major projects, to write a poem about every person he had ever known. Called Ten Thousand Lives, two volumes of this monumental work have been published. Only a handful of the poems have appeared in English translation, but they are remarkably rich. Anecdotal, demotic, full of the details of people's lives, they're not like anything else I've come across in Korean poetry. It's to be hoped that a fuller translation of them will appear. In the meantime a book of Ko Un's short Buddhist poems is just out from Parallax Press, Beyond Self: 108 Korean Zen Poems, translated by Kim Young Moo and Brother Anthony. Here are a few of these brief, toughminded poems in the" crazy wisdom" tradition:

Echo

To mountains at dusk:
What are you?

What are you are you ...

A Drunkard

I've never been an individual entity.
Sixty trillion cells!
I'm a living collection
staggering zigzag along.
Sixty trillion cells! All drunk.

A Friend

Hey! With the clay you dug out
I fashioned a Buddha.
It rained.
The Buddha turned back into clay.

Clear skies after rain are pointless.

Ripples

Look! Do all the ripples move
because one ripple started to move?
No.
It's just that all the ripples move at once.
Everything's been askew from the start.

A Shooting Star

Wow! You recognized me.

A Moonless Night

No moon up
yet the two hundred miles
between you and me
shine bright all the night long.
That dog that'll die tomorrow
doesn't know it's going to die.
It's barking fiercely.

One hundred and eight poems because there are 108 beads on a Buddhist "rosary," and in the old learning 108 karmic bonds of passion and delusion.

Robert Hass: Now& Then

Note: Bài viết mở ra Tạp Ghi Thơ, Now & Then của Robert Hass.

Tạp chí Thơ, trên, rẻ mạt, so với mấy báo khác, số này, có bài thơ "Ear", dưới đây, của Ko Un thật tuyệt.
Nó làm Gấu nhớ câu thơ của cô bạn của Gấu Cái, cô phù dâu ngày nào, cũng thật tuyệt, và cũng nói lên ý đó:

Hồn Đông Phương thất lạc buồn Phương Tây (1)

[Diễn ý:
Hồn Đông Phương, là, 1 kẻ nào đó từ thế giới khác
Huýt mưa đêm
Buồn Tây phương, kẻ lúc này ở bên ngoài rồi]

KO UN

Ear

Someone's coming
from the other world.

Hiss of night rain.

Someone's going there now.
The two are sure to meet.

Tai

Một người nào đó tới
Từ thế giới khác

Huýt mưa đêm

Một người nào đó lúc này ở bên ngoài đó rồi
Cả hai hẳn là đã gặp nhau

Mấy đấng nhà thơ Mít, qua được xứ Mẽo, thường khiêm tốn khoe, thơ của tui được Mẽo đưa vô sách giáo khoa, hay vô tuyển tập này nọ, nhưng Gấu chưa từng được đọc, 1 bài viết, thí dụ như trên, của 1 anh mũi lõ, thổi 1 anh da vàng mũi tẹt Mít! Chán thế!
Một tên tự vỗ ngực xưng tên, là nhà phê bình, được đời coi như chuyên gia về thơ, viết cả 1 cuốn thơ, chỉ quanh quẩn ở "góc độ ca dao, và dăm ba bài tiền chiến", quả đúng là 1 đại họa cho cả thơ lẫn phê bình Mít.
Trong bài viết của Đặng Tiến, vinh danh thơ TTT, ông nhận ra cái chất đặc dị của thơ TTT: thò cái mỏ ra khỏi xứ Mít, để hót về thơ!
Nhận xét này quả thật là tuyệt cú mèo. ĐT có cái tài thẩm thơ &văn, nhưng theo Gấu, có tính bẩm sinh nhiều hơn là do đọc điệc, sách này sách nọ, thơ này thơ kia.
Thế mới ghê!
Gấu khác hẳn, Gấu mà không đọc, là đếch viết được!

Hà, hà!

Có thể nói, những ông thầy của Gấu, chính là Gấu!

Tạp chí Thơ, số mới này, còn nhiều bài OK. Từ từ TV giới thiệu tiếp. Trong khi chờ “đại dịch” qua đi - ngồi bên ly cà phê, nhớ bạn hiền bèn làm thơ, và thơ nhớ gái, tán gái - thì tốt nhất, Mít nên đọc thơ dịch, làm quen với thơ thứ thiệt, trong đó, có cả thế giới, không quá hạn hẹp như thơ Mít.

Taklamakan Desert

Why I'm going to the Taklamakan Desert:
the emptiness there.

Why I'm going to the Taklamakan Desert
at seventy-five, leaving all words behind: the cry
of the emptiness there.

Why I'm going to the Taklamakan Desert:
I can no longer stand
the world's greed
or mine.

There, in the Taklamakan Desert,
the silence of a thousand-year-old skull.

Asking the Way

Translated from the Korean by Suji Kwock Kim and Sunja Kim Kwock

SUJI KWOCK KIM

Rice-Field Road at Dusk

After Ko Un

In the village it's the season of dried grass,
the smell of burned dirt,
gaslight glinting through blackened stubble.
I walk home across the rice-fields,
brushing insects away from my face,
remembering old N amdong who was buried yesterday.
What does death ask of us?
I must change whatever it was I was
when the old man was alive.
I keep looking at the rice-fields, glinting in the dark.
Blasted by mildew, more withered than last year-
how much work and love it must have taken.
In autumn, no matter how bad the harvest,
how big the debts-
no thought of leaving here, no thought of rest.
As life goes on, time isn't the largest thing to think of,
it's the smallest.
Growing, going
in drought or monsoon, mold or blight-
what is the rice if not alive?

With Sunja Kim Kwock

Thơ Mỗi Ngày

Psalm

You've been making up your mind a long time,
O Lord, about these madmen
Running the world. Their reach is long,
And their sharp claws may have frightened you.

One of them just cast a shadow over me.
The day turned chill. I dangled
Between terror and speechless fury
In the corner of my son's bedroom.

I sought with my eyes you, in whom I do not believe.
You've been busy making the flowers pretty,
The lambs run after their mother,
Or perhaps you haven't been doing even that?

It was spring. The killers were full of determination
And high spirits, and your clergymen
Were right at their side, making sure
Our last words didn't include a curse on you.

Charles Simic

Psalm

Chúa ơi, sao Chúa trần trừ quá lâu đến như thế
Về lũ quỉ ma, khùng điên
Điều hành xứ Mít?
Cuộc vạn lý trường của chúng mới khủng làm sao
Cái gì gì, đốt sạch Trường Sơn, nướng sạch Bắc Kít
Kìa coi kìa, răng-móng-vuốt của chúng mới đáng sợ làm sao
Người cũng phải ớn, đúng không, hà, hà!

Một cái bóng của chúng đè lên Gấu Cà Chớn
Ngày trở thành ớn lạnh. Gấu lùng bùng
Giữa khiếp sợ và cơn giận dữ không nói được
Ở một góc phòng thằng con trai

Cặp mắt lé của Gấu lùng sục Người, mà Gấu không còn tin
Kìa Người đang mê mải làm những bông hoa xinh
Những con cừu chạy theo mẹ của chúng
Hay là có lẽ Người đã không làm gì, ngay cả điều đó?

Mùa Xuân. Những tên giết người thì mới kiên quyết làm sao
Và những tinh anh nhớn, hạnh phúc nhớn, và những vì tu sĩ của Người
Đứng kế ngay bên chúng
Để chắc chắn một điều
Những lời cuối cùng của Gấu
Không có trong lời nguyền rủa giáng lên Người!

In the Egyptian Wing of the Museum

Against a coffin thickly ornamented
With paintings representing
The burial rites and duties of the soul
They undid each other's buttons
With all of their fingers on fire.

He, upright like an unicyclist
Going up a pyramid.
She, like a white dove fluttering
In the hands of a magician
Performing at a mortician's convention,

While the dog-headed god
Weighed a dead man's heart
Against a single feather,
And the ibis-headed one
Made ready to record the outcome.
Charles Simic

Ở cánh Ai Cập của Viện Bảo Tàng

Dựa vô cái quan tài được trang hoàng tới chỉ
Bằng những bức họa trình bầy nghi thức đám tang và bổn phận của linh hồn
Chúng cởi nút xiêm áo của nhau
Bằng tất cả những ngón tay bốc lửa

Hắn, thẳng đứng như 1 tên đi xe đạp một bánh
Leo kim tự tháp
Ả, con bồ câu trắng vẫy cánh
Trong bàn tay của một ảo thuật gia
Trình diễn ở hội nghị của một tay chuyên nghề đám ma

Trong lúc vị thần đầu chó
Cân đầu một người chết
Đầu bên kia, chỉ 1 sợi lông
Và vị thần đầu chim
Thì đã sẵn sàng ghi kết quả nặng nhẹ

The Blade of Grass from Ponar

I kept a letter from my hometown in Lithuania, from one
who still holds a dominion somewhere with her youthful charm.
In it she placed her sorrow and her affection:
A blade of grass from Ponar.

This blade of grass with a flickering puff of dying cloud
ignited, letter by letter, the faces of the letters.
And over letter-faces in murmuring smolder:
The blade of grass from Ponar.

This blade of grass is now my world, my miniature home,
where children play the fiddle in a line on fire.
They play the fiddle and legendary is their conductor:
'I'he blade of gras from Ponar.

I will not separate from my hometown's blade of grass.
My good, longed-for earth will make room for both.
And then I will bring a gift to the Lord:
The blade of grass from Ponar.

Translated from the Yiddish by Maia Evrona

Poetry Magazine, The Translation Issue, Nov 2014

Lưỡi cỏ Ponar

Tớ giữ một lá thư từ thành phố quê hương của tớ,
Từ một người vưỡn giữ một lãnh địa đâu đó, với vẻ duyên dáng thời trẻ của nàng
Ở đó, nàng đặt để nỗi buồn và lòng trìu mến của mình:
Lưỡi cỏ Ponar

Lưỡi cỏ, với làn hơi lấp lánh của mây chết
Làm bật ra, từng chữ một, những bộ mặt của những chữ
Và bên trên chữ - những bộ mặt trong cơn cháy lầm thầm:
Lưỡi cỏ Ponar

Lưỡi cỏ bây giờ là thế giới của tớ, căn nhà thu nhỏ của tớ
Nơi những đứa trẻ thổi sáo theo hàng lửa
Chúng thổi sáo và đồng dao là người điều khiển của chúng:
Lưỡi cỏ Ponar

Tớ sẽ không rời lưỡi cỏ thành phố quê nhà
Tình hoài hương sẽ có chỗ cho cả hai
Và rồi tớ sẽ đem dâng món quà này cho Thượng Đế:
Lưỡi cỏ Ponar.

Jasper Johns
Trang giấy viết này ngửi như mùi gỗ bào trong quan tài

W. G. Sebald

Ui chao, đọc 1 phát, là nhớ bạn ta, tên thợ mộc Joseph Huỳnh Văn!

You Are My Silent Brethren

You are my silent brethren,
the dead.
I won't forget you.

In old letters I find traces of your writing,
creeping to the page's top
like a snail on the wall of a psychiatric ward.

Your addresses and phone numbers pitch camp
in my notebooks, waiting, dozing.

I was in Paris yesterday, I saw hundreds of tourists,
tired and cold. I thought, they look
like you, they can't get settled, they circle restlessly.

You'd think it would be easy, living.
All you need is a fistful of earth, a boat, a nest, a jail,
a little breath, some drops of blood, and longing.

You are my masters,
the dead.
Don't forget me.

Adam Zagajewski: Mysticism for Beginners

Đồng bào

Các bạn là đồng bào im lặng của tớ
Những người chết
Tớ không quên các bạn

Trong những lá thư cũ tớ kiếm thấy những nét chữ của các bạn,
Tườn vào đầu trang giấy
Như con ốc sên ở trên tường nhà thương điên

Địa chỉ và số phôn của các bạn thì cắm trại
Trong cuốn sổ tay của tớ,
Chờ đợi, ngủ gà ngủ gật.

Bữa hôm qua, tớ ở Paris, và tớ thấy hàng trăm du khách, mệt mỏi, rét run.
Tớ nghĩ, họ giống như các bạn, họ không thể có 1 nơi chốn để ở, cứ lòng vòng không ngừng.

Các bạn nghĩ, sống thì cũng dễ dàng thôi
Tất cả những gì các bạn cần, thì là một dúm đất,
Một cái thuyền, một cái lưới, một nhà tù,
Một tí hơi thở, vài giọt máu, và mong mỏi.

Các bạn là sư phụ của tớ,
Những người chết
Đừng quên tớ.

Thơ Mỗi Ngày

Thấy bài này, trên tờ “The Intel”, bèn bệ về, nhẩn nha dịch hầu độc giả TV

HIGH-VOLTAGE HEANEY

Thi sĩ điện cao thế Heaney

Notes on a Voice: Christina Patterson tunes into the poet who made English sing

From INTELLIGENT LIFE magazine, January/February 2014

In a poem in "Electric Light", Seamus Heaney talked of "language that can still knock language sideways". This is what he did. He took ordinary words like "sod" and "drain" and "rot" and turned them to gold.

When he won the Nobel prize, in 1995, he was praised for "works of lyrical beauty and ethical depths which exalt everyday miracles and the living past". Heaney, who died in August aged 74, never called his poems "miracles", but he did talk about falling in love with the "voltage" of language. He wanted, he said, to write with "a musically satisfying order of sounds", and more than almost any poet of the past 50 years, he made English sing.

Famous Seamus, as he came to be known, scooped most of the big prizes for poetry, and sold more books than most of his peers combined. But if he seemed to retain the common touch in the way he wrote and spoke, this was only because he hid the art.

GOLDEN RULE

"Don’t have the veins bulging in your biro." These words, from Heaney’s poem "Fosterage" (1975), echo the advice of his mentor, the novelist Michael McLaverty, to whom it was dedicated. Don't, in other words, show off. Make it look easy, even if it never is.

KEY DECISIONS

To keep his poetry largely rooted in the landscape of his childhood, and to bring it so vividly to life that you can almost touch and smell it. Heaney used the sounds and smells and sights of the Northern Irish countryside to talk about family, history and myth. Most famously, in his poem "Digging", in his first collection, "Death of a Naturalist" (1966), he used them to talk about his vocation. He describes the "cold smell of potato mould, the squelch and slap" of the "soggy peat" his father and grandfather would dig, but says that he'll dig with his "squat pen".

STRONG POINTS

Heaney is a storyteller. He takes the familiar and makes it strange. He does this partly by using verbs as nouns and nouns as verbs. He writes of "a sense...of glimpse and dapple" and of birds that "cuckoo your name across the fields". He also loves to stick words together—"wheat-straw", "dark-streaked", "white-pronged"—and to make them up. The word "enemy", he says in his poem "England's Difficulty", had "the toothed efficiency of the mowing machine". The poem, like so many of Heaney's, uses a real childhood memory to touch on politics and history, but it does so obliquely. His voice, he once said in a documentary, was given to him "by division". It was "a stealthy voice, a voice that spoke in codes". So you can read a Heaney poem a hundred times, and still find more in it.

FAVOURITE TRICK

To plunge you straight into the visceral detail of an early memory, then suddenly take you to a place that almost feels—though it's not a word he’d rush to use—transcendent. In "Personal Helicon", he talks of "the smells/Of waterweed, fungus and dank moss", "soft mulch" and "slime" and then, in the last sentence of the last stanza, he pulls us away from that childhood, to what it's all about: "I rhyme," he writes, "To see myself, to set the darkness echoing."

ROLE MODELS

Heaney cited Yeats, Wordsworth and Hopkins as influences, as well as Americans like Lowell and Bishop. His poetry is like nobody else's, but you can see shades of Lowell in some of the stories, and of Yeats in the singing line.

TYPICAL SENTENCE "All year the flax-dam festered in the heart/Of the townland; green and heavy headed/Flax had rotted there, weighted down by huge sods." (The opening lines of "Death of a Naturalist".)

Christina Patterson has written for the Observer and the Spectator and is a former Independent columnist

Illustration Kathryn Rathke

Trong một bài thơ, trong “Ánh Điện”, Seamus Heaney nói về “ngôn ngữ vưỡn có thể khện me mé ngôn ngữ”. Đó là điều ông đã làm. Ông lấy những từ bình thường như “sod”, “drain”, và “rot” và biến chúng thành vàng.

Khi được Nobel, năm 1995, ông được ca ngợi, “tác phẩm của ông có vẻ đẹp trữ tình và những chiều sâu đạo hạnh, chúng tôn vinh những phép lạ của mọi/mỗi ngày và quá khứ sống động”. Heaney mất tháng Tám, thọ 74 tuổi, chẳng bao giờ gọi những bài thơ của mình là những “phép lạ”, nhưng có nói, ông tương tư tính “điện cao thế” của ngôn ngữ. Ông nói, ông muốn viết, với “một trật tự từ thỏa mãn như tiếng nhạc”, và bảnh hơn bất cứ một nhà thơ nào trong 50 năm qua, ông làm cho tiếng Anh hát.

Ở những ngôi nhà này

không còn gì cả
ngoài những mảnh vụn ký ức
Những người đã từng trò chuyện với tôi
không một ai sót lại

Nhưng trong trái tim tôi
Không một thánh giá của ai rơi mất
Trái tim tôi
một trú xứ thống khổ tràn đầy. (*)

Tháng 12/2013

(*) Thơ Giuseppe Ungaretti (1888-1970), San Martino Del Carso:

Of these houses /nothing/ but/fragments of memory /Of all who/would talk with me/ not one remains.

But in my heart/no one’s cross is missing/My heart is/the most tormented country of all.

Bài thơ này, Gấu Cà Chớn mạn phép dịch giả thêm vô, một…. “phóng bút":

Về mái ấm gia đình

Chẳng còn
Nếu còn chăng,
Thì là những mảnh vụn
Về những con người
Đã từng lèm bèm với GCC
Ai cũng bỏ GCC cả!
Nhưng trong trái tim của GCC
Không cây thánh giá nào
của một ai
bị mất mát, bỏ quên, thiếu nhớ.

Trái tim GCC là cái xứ sở bị hành hạ khủng nhất trong tất cả!

The Blade of Grass from Ponar

I kept a letter from my hometown in Lithuania, from one
who still holds a dominion somewhere with her youthful charm.
In it she placed her sorrow and her affection:
A blade of grass from Ponar.

This blade of grass with a flickering puff of dying cloud
ignited, letter by letter, the faces of the letters.
And over letter-faces in murmuring smolder:
The blade of grass from Ponar.

This blade of grass is now my world, my miniature home,
where children play the fiddle in a line on fire.
They play the fiddle and legendary is their conductor:
'I'he blad of gras from Ponar.

I will not separate from my hometown's blade of grass.
My good, longed-for earth will make room for both.
And then I will bring a gift to the Lord:
The blade of grass from Ponar.

Translated from the Yiddish by Maia Evrona

Poetry Magazine, The Translation Issue, Nov 2014

Bosnia Tune

As you sip your brand of scotch,
crush a roach, or scratch your crotch,
as your hand adjusts your tie,
people die.

In the towns with funny names,
hit by bullets, caught in flames,
by and large not knowing why,
people die.

In small places you don't know
of, yet big for having no
chance to scream or say goodbye,
people die.

People die as you elect
brand-new dudes who preach neglect,
self-restraint, etc.-whereby
people die.

Too far off to practice love
for thy neighbor/brother Slav,
where your cherubs dread to fly,
people die.

While the statues disagree,
Cain's version, history
for its fuel tends to buy
those who die.

As you watch the athletes score,
check your latest statement, or
sing your child a lullaby,
people die.

Time, whose sharp bloodthirsty quill
parts the killed from those who kill,
will pronounce the latter band
as your brand.
[1992]

Joseph Brodsky: Collected Poems in English

Giai điệu Xề Gòn

Trong khi bạn nhâm nhi ngụm cô nhắc
Chơi miếng cá, gãi tí háng
Hay sửa cái cà vạt
Người ta chết

Trong những thành phố với những cái tên tức cười
Trúng bom, đạn hỏa tiễn, cháy hàng loạt
Chẳng hiểu tại sao
Người ta chết

Tại những nơi chốn nho nhỏ, bạn chẳng biết đến, tuy nhiên thật lớn,
Bởi là vì bạn chẳng có cơ hội để mà than khóc, hay để vĩnh biệt,
Người ta chết

Người ta chết khi bạn bầu lên một thằng chăn trâu, học lớp 1 làm thủ tướng
Để rao giảng về sự lơ là, tự kiềm chế, etc - ở đó
Người ta chết

Quá xa để mà thực tập tình yêu
Cho người hàng xóm/người anh em Slav
Nơi chú bé thiên sứ của… Sến sợ hãi không dám bay
Người ta chết

Khi những pho tượng cãi lộn om xòm
Về thằng anh Bắc Kít làm thịt thằng em Nam Kít
Lịch sử cần “bôi trơn”
Bằng ba triệu người chết trong cuộc chiến
Và, bằng hàng hà, sau đó.

Khi bạn coi Ký Ức Điện Biên,
Hay đi 1 đường stt trên fb
Hay tôi ru em ngủ, ru mãi ngàn năm cái con khỉ gì đó
Người ta chết

Thời gian với cái ngòi bút nhọn, lúc nào cũng thèm máu
Tách kẻ bị giết ra khỏi kẻ giết
Sẽ tuyên bố, lũ sát nhân
Như là nhãn hiệu của bạn

Thơ Mỗi Ngày

GRIGORI DASHEVSKY

From "Ithaca"

The night approaches. Dusk drafts on buildings
their future ruins. Dusk deepens windows
and apertures. It hollows stones
with shadows like with water. It foretells
the near death of a hundred clouds
to the shining host. A thin layer of dust,
the seer leaves his footprints on the roofs
as he walks home from the future
not his own, swallowing his voice-
in its rays, fat blood flows down
the golden armor. Wet
blue entrails. Large heads
have rolled down the shoulders.
Speech has grown silent in deep mouths.
.............................................................

The signs of a life without past will emerge
like lies through the lines of an old page,
emptiness will turn into loss,
foreign sand into Ithaca.

Ithaca is the time
when there's nowhere to go. If it's night,
it means the night is the end of the voyage.
A sackcloth hiding the shoulders
of the stranger is truer than
speeches about past and future
he won't make. Nobody
will. On the streets rain readies
hollows for the funeral, already
overgrown with grass.

In a long puddle he sees:
a pauper, a random victim of the skies
hangs with his head down.
In height, he is a cloud, the size
of a lost faith
in returning home.
...........................................

So should I, a pauper sitting
by a stranger's door, declare: I'm Odysseus,
and I'm back. Should I say:
I'm recognized. After the mourning songs
tears are still rolling down my face. I have been
summoned to clothe the past
in the shining ice.

The twilight pushes a heavy box of reflection
out of the windows
and thumbs through a pale face
as if it were a stack of letters lying in a vacuum,
written by an unfamiliar hand.
You are in Ithaca, but you are not yet home

The soul goes home the way of flesh,
clothed in white rags,
so that to say
upon arrival: I recognize
and I am recognized. Window water,
vapor of window reflections
harden not in the shining of the ice
that has come out of a secret thought,
but from a permanent neighboring frame,
which has embraced life into its shores of death,
where my steps on the sand
are uneven and filled with water.

Old rags are stronger than old life.
Night, like dead water, sows together
the tattered contours of the past.
A stranger's death is a seed of your homeland,
sprouting from the graveyard statues,
from the clouds, forever still.

-Translated from the Russian by Valzhyna Mort

Poetry, Nov 2014

Áo xưa dù nhàu cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau
TCS

Giẻ cũ, áo cũ, tã cũ, cờ cũ (a)... thì mạnh hơn là đời cũ
Đêm, như nước chết, cùng nhau gieo
những đường viền tơi tả của quá khứ
Cái chết của kẻ lạ thì là mầm hạt quê nhà của mi đó
Nẩy lên từ những pho tượng ở nghĩa trang
Từ những đám mây, vưỡn miên viễn, hoài hoài
Ở Xề Gòn

(a)

Notes on Writing and the Nation

Ghi chú về Viết và Nước.
Notes on Writing and the Nation
[For Index on Censorship]

Salman Rushdie

The nation requires anthems, flags.
The poet offers discord. Rags
Nhà nước đòi Tiến Quân Ca. Cờ Máu.

Nhà thơ bèn chìa ra: Cứt. (1)

(1) Discord: Sự bất hòa. Không khứng giao lưu, hòa giải. Rag: Giẻ rách. Từ "cứt", là mượn của cả hai, NHT và nhà thơ Nguyễn Chí Thiện: Ông nhà thơ, thay vì làm thơ ca ngợi nhân ngày sinh nhật Bác, thì bèn đi ị.

Nhưng chưa thảm bằng trường hợp của chính nhà thơ Văn Cao.
Nhà nước đòi quốc ca, ông OK, nhưng nhà nước lại biểu, đi giết người đã, rồi sau đó, làm TQC, vưỡn còn kịp!

Con chim ousen [chim két] hót ở trong rừng Cilgwri.
Hót hoài hót hoài như một dòng suối dội lên những hòn đá rêu xanh
Nhưng cũng chưa xa xưa bằng con nhái Cors Fochno
Cảm thấy làn da lạnh chũng vào tới tận xương tận tuỷ.

Rushdie viết, rất ít nhà thơ kết hôn sâu xa đằm thắm với đất mẹ như nhà thơ R.S. Thomas, một nhà thơ dân tộc Welsh [a Welsh nationalist], những vần thơ của ông tìm kiếm, bằng cách nhận ra, để ý [noticing], khẳng định [arguing], làm thành vần điệu, huyền hoặc hóa, biến đất nước thành một sinh vật rất ư là nồng nàn, rất ư là trữ tình.

Tuy nhiên, cũng chính ông này, cũng viết:

Sự hận thù mất nhiều thời gian
Để mà đâm chồi nẩy lộc, và lòng hận thù của tôi
Kể từ khi sinh ra, cứ thế mà tăng trưởng..

Không phải tôi thù cái mảnh đất tàn nhẫn thô bạo dã man mà tôi ra đời...
Tôi nhận ra một điều:
Cái lòng hận thù đó, là thù cái làn da khốn kiếp của tôi,
Cái thứ khốn kiếp, là chính tôi!

Hate takes a long time
To grow in, and mine
Has increased from birth;
Not for the brute earth...
I find
This hate's for my own kind.
*

Thảo nào, thằng cha Gấu thù chính nó, thù cái chất Yankee mũi tẹt của chính nó!

Thơ Mỗi Ngày

Compendium Catullianum

My girlfriend's sparrow is dead. It is an ex-sparrow.
Where once it hopped about between her knees,
Today it limps along the same dark road
I've come to know too well since she denied me
The pathway to her lap. Cruel Lesbia,
You asked for this, your sparrow with its feet
Turned upwards as yours were when in the throes
Of love. If I say "Screw it, it's just a sparrow"
I court your wrath, or, worse, your cold rejection;
But I can live with that though you weep floods,
Since I have friends who steer well clear of war.
Give me charm over courage every time:
The ease of bantering chaps, a faithful love
From women or even for them, so long as they
Don't pester me like you and your dumb sparrow.
Remember when I asked for a thousand kisses?
Let's make it ten. Why not just kiss me once?
For I, tear-drenched as when my brother died,
Miss you the way you miss that stupid bird:
Excruciating. Let's live and let's love.
Our brief light spent, night is an endless sleep.

CLIVE JAMES

TLS Oct 17, 2014

Có nhớ lần anh hỏi xin em 1 ngàn cái hôn.
Thôi 10 cái cũng OK
Tại sao chẳng bao giờ em hôn anh
Dù chỉ 1 một lần?

Note: Bài thơ thật lạ.

Anh nhớ em, cái cách mà em nhớ con cún [chim sẻ, ở đây] khốn kiếp của em!

Hà, hà!

/new_daily_poetry/nature_morte.html

Nature Morte

Verrà la morte e avrà i tuoi occhi.- Cesare Pavese

Tĩnh Vật

Người và vật ùa vô
Con mắt có thể mờ hoặc nhức
Bởi người cũng như vật
Tốt nhất ngồi trong bóng tối.

Tớ ngồi trên băng gỗ
Nhìn người qua lại
Có khi trọn một gia đình
Tớ chán ngấy ánh sáng

Tháng mùa đông
Đầu tiên trên tấm lịch
Tớ sẽ khởi sự lèm bèm
Khi phát bực bóng tối

Tới giờ rồi
Tớ sẽ bắt đầu bây giờ
Cũng chẳng chi là chẳng chi
Chẳng gì cũng chẳng sao
Há miệng. Tốt nhất bèm bèm
Mặc dù tớ cũng có thể câm lặng

Nhưng nói cái gì bi giờ?
Nói về hư vô nhe?
Về ngày, về đêm
Về mọi người. Không, chỉ về vật.

Bởi là vì người làm sao tránh khỏi chết
Tất cả họ. Như tớ sẽ
Mọi cái nói thì là 1 cuộc trao đổi cằn cỗi
Một cú viết lên tường gió

III

Máu của tớ thì rất lạnh
Một cái lạnh heo hắt
Hơn cả băng-ở-đáy-những con suối
Người, không phải “my thing”

Tớ ghét nhìn họ
Bấu vô cây đời lớn
Mỗi bộ mặt như bị dính cứng vô
Đếch làm sao thoải mái gỡ ra


/TG_TP/Gia_Tuong_Le_Carre.html

/TG_TP/Gia_Tuong_Le_Carre.html

1998

JANUARY 4

A Korean Poet: Ko Un

Echo

To mountains at dusk:
What are you?

What are you are you ...

A Drunkard

I've never been an individual entity.
Sixty trillion cells!
I'm a living collection
staggering zigzag along.
Sixty trillion cells! All drunk.

A Friend

Hey! With the clay you dug out
I fashioned a Buddha.
It rained.
The Buddha turned back into clay.

Clear skies after rain are pointless.

Ripples

Look! Do all the ripples move
because one ripple started to move?
No.
It's just that all the ripples move at once.
Everything's been askew from the start.

A Shooting Star

Wow! You recognized me.

A Moonless Night

No moon up
yet the two hundred miles
between you and me
shine bright all the night long.
That dog that'll die tomorrow
doesn't know it's going to die.
It's barking fiercely.

One hundred and eight poems because there are 108 beads on a Buddhist "rosary," and in the old learning 108 karmic bonds of passion and delusion.

Robert Hass: Now& Then

Note: Bài viết mở ra Tạp Ghi Thơ, Now & Then của Robert Hass.

Tạp chí Thơ, trên, rẻ mạt, so với mấy báo khác, số này, có bài thơ của Ko Un thật tuyệt.
Nó làm Gấu nhớ câu thơ của cô bạn của Gấu Cái, cô phù dâu ngày nào, cũng thật tuyệt, và cũng nói lên ý đó:

Hồn Đông Phương thất lạc buồn Phương Tây (1)

KO UN

Ear

Someone's coming
from the other world.

Hiss of night rain.

Someone's going there now.
The two are sure to meet.

Tai

Một người nào đó tới
Từ thế giới khác

Huýt mưa đêm

Một người nào đó lúc này ở bên ngoài đó rồi
Cả hai hẳn là đã gặp nhau

Lửa

Thơ Mỗi Ngày

/new_daily_poetry/nature_morte.html


/TG_TP/Gia_Tuong_Le_Carre.html

/TG_TP/Gia_Tuong_Le_Carre.html

Top ten, đầu tháng.

Anh George yêu quí của Em,
Em muốn cầu xin Anh một điều mà không một người đàn ông phong nhã nào có thể chấp nhận.
Em muốn trở lại với Anh.
Em hiện đang ở khách sạn Baur-au-Lac ở Zurich tới cuối tháng.
Em trông tin Anh
Ann

Bài thơ của Brodsky chưa có bản tiếng Mít!
Bèn dịch hầu độc giả TV, liền tút xuỵt, with tks. NQT

Dream Avenue

Monumental, millennial decrepitude,
As tragedy requires. A broad
Avenue with trash unswept,
A few solitary speck-sized figures
Going about their business
In a world already smudged by a schoolboy's eraser.

You've no idea what city this is,
What country? It could be a dream,
But is it yours? You're nothing
But a vague sense of loss,
A piercing, heart-wrenching dread
On an avenue with no name

With a few figures conveniently small
And blurred who, in any case,
Appear to have their backs to you
As they look elsewhere, beyond
The long row of gray buildings and their many windows,
Some of which appear broken.

Charles Simic

Đại lộ mơ

Điêu tàn hoành tráng, thiên niên kỷ,
Như bi kịch đòi hỏi
Đại lộ rộng
Rác ngập ngụa
Vài cô hồn bận bịu
Trong một thế giới đã bị cục tẩy của cậu học trò làm nhoè

Bạn không thể nào biết thành phố như thế nào
Thuộc xứ sở nào
Có thể là giấc mơ,
Của bạn ư?
Nhưng bạn là chi đâu,
Chỉ mơ hồ mất mát
Một sự khiếp đảm đau thương nhức nhối,
Trên đại lộ không tên

Với vài bóng dáng nhỏ nhắn, mờ nhạt
Như đều quay lưng về phiá bạn
Trong khi nhìn xa xôi, mơ hồ, đâu đó
Quá một dẫy dài, những tòa nhà xám
Với nhiều cửa sổ
Một số có vẻ như bị bể nát.

Haunted Mind

Savageries to come,
Cities smelling of death already,
What idol will you worship?
Whose icy heart?

One cold Thursday night,
In a neighborhood dive,
I watched the Beast of War
Lick its sex on TV.

There were three other customers:
Mary sitting in old Joe's lap,
Her crazy son in the corner
With arms spread wide over the pinball machine.

Charles Simic

Cái đầu THNM

Bọn rợ Bắc Kít tới?
Thành phố có mùi xác chết rồi
Thần tượng nào mi sẽ thờ phụng?
Người hùng trái tim lạnh?

Một tối Thứ Năm lành lạnh
Tại một quán lối xóm
Gấu coi tuồng Anh Hùng Núp
Liếm súng của xừ luỷ trên màn hình TV

Còn ba người khách nữa:
Mary ngồi trên đùi tên Joe già
Thằng con trai khùng của bả ở một góc quán
Hai tay giang rộng, ôm cái máy chơi game.

Note Slipped Under a Door

I saw a high window struck blind
By the late afternoon sunlight.

I saw a towel
With many dark fingerprints
Hanging in the kitchen.

I saw an old apple tree,
A shawl of wind over its shoulders,
Inch its lonely way
Toward the barren hills.

I saw an unmade bed
And felt the cold of its sheets.

I saw a fly soaked in pitch
Of the coming night
Watching me because it couldn't get out.

I saw stones that had come
From a great purple distance
Huddle around the front door

Charles Simic

Mẩu giấy tuồn qua khe cửa

Tớ nhìn thấy 1 cái cửa sổ cao
Chói lòa nắng chiều tà

Tớ nhìn thấy 1 cái khăn tắm
Đầy vết tay thâm đen
Treo ở nhà bếp

Tớ nhìn thấy 1 cây táo già
Cái khăn gió choàng vai
Lăn tăn lăn tăn
Lần về phía những ngọn đồi trụi

Tớ thấy 1 cái giường bộn bề chăn chiếu
Và cảm thấy nỗi lạnh lẽo của những tấm khăn trải giường

Tớ thấy 1 con ruồi thấm đẫm đêm đang tới
Ngắm nghía tớ, vì nó không làm sao thoát ra được bên ngoài.

Tớ nhìn thấy những tảng đá tới
Từ một khoảng tím xa thật xa
Lộn xà lộn xộn nơi cửa trước.

Poetry and Utopia
Charles Simic
Thơ & Không Tưởng

Only for the sake of the hopeless ones have we been given hope.
Walter Benjamin: Illuminations
Chỉ vì những kẻ vô hy vọng mà chúng ta được ban cho hy vọng

Thơ Simic, sau 1977 tẩm chất “blue” của jazz, ["blue không xanh mà blue đen", TTT], hay là những nốt nhạc “bent”… Theo năm tháng, ông cố tìm một nguồn hứng khởi mới, bằng cách đọc triết, đọc Heidegger (thí dụ Nguồn gốc của nghệ phẩm, “The origin of the Work of Art”), và Husserl. Chúng ta không biết ông đọc nhiều, hay ít, Walter Benjamin, nhưng rõ ràng những bài viết của Benjamin ảnh hưởng lên thơ Simic, kể từ “White”, tôi phác ra ở đây:

Thứ nhất, chắc chắn Simic đã ôm lấy câu của Benjamin: “Chúng ta đều là những đứa trẻ mồ côi của những ý thức hệ”,” "orphans of ideologies”, và như Benjamin, ông rất ư hồ nghi về mọi hình thức của chủ nghĩa không tưởng, all forms of utopian idealism, bao gồm Mạc Xịt. Chính vì lý do này mà Benjamin đếch chịu được dòng tư tưởng Hegel thập niên 1930, mặc dù ông là bạn với, và bị ảnh hưởng bởi, một vài trong số những khuôn mặt nổi tiếng nhất của nó, bao gồm Theodor Adorno. Cái sự quá chán “tiến bộ” trong lịch sử, thì được ông mô tả 1 cách thần sầu, khi ông chiêm ngưỡng 1 bức họa của Paul Klee, như ông ghi lại trong “Những Luận đề về Triết học của Lịch sử” [“Theses on the Philosophy of History”]:
A Klee painting named "Angelus Nevus" shows an angel looking as though he is about to move away from something he is fixedly contemplating. His eyes are staring, his mouth is open, his wings are spread. This is how one pictures the angel of history. His face is turned toward the past. Where we perceive a chain of events, he sees one single catastrophe which keeps piling wreckage upon wreckage and hurls it in front of his feet. The angel would like to stay, awaken the dead, and make whole what has been smashed. But a storm is blowing from Paradise; it has got caught in his wings with such violence that the angel can no longer close them. This storm irresistibly propels him into the future to which his back is turned, while the pile of debris before him grows skyward. This storm is what we call progress. (Illuminations 257-58)

Peter Schimidt: White: Charles Simic's Thumbnail Epic

Bức họa của Klee, một thiên thần đang tính chuồn khỏi một điều gì Người đang hết sức chiêm ngưỡng. Đôi mắt Người nhìn chằm chằm, miệng há hốc, đôi cánh xoải ra. Đó là hình ảnh con người nhìn "thiên thần lịch sử", qua nét vẽ của Klee. Mặt của Người hướng về quá khứ. Nơi con người chìn thấy một chuỗi những sự kiện, Người chỉ nhìn thấy một thảm họa, của những rác rưởi, cứ thế chất thành 1 đống bát nháo dưới chân Người. Có lẽ Người muốn ở lại, đánh thức người chết, làm thành một toàn thể từ những đổ nát. Nhưng một trận bão từ Thiên Đàng ùa tới, đôi cánh của Người bị lay động dữ dội, Người không làm sao co lại được. Trận bão cứ thế cuốn Người về tương lai; lưng thiên thần quay về phía đó, mắt nhìn đống rác cứ thế cao ngút trời. Trận bão đó, là cái mà chúng ta gọi là tiến bộ. (1)

Trương Văn shared his photo.

13 hrs ·

Hồi 2006, hình như lúc đó đang buồn hay thất tình gì gì đó thì được 1 bạn ở Phan Thiết nói buồn thì ra biển Phan Thiết chơi với bản. Chắc là bạn í mời lơi thôi nhưng mình làm thiệt, bắt xe ra PT ngay chiều hôm đó.
úc gặp mình, bạn đó đạp xe đạp, bận đồ học sinh ra đón (lúc đó bạn 15t và học lớp 10). Mình bảo để kiếm khách sạn nghỉ thì bạn bảo khỏi, có quen 1 trường học, có nhiều phòng trống có thể ngủ, đỡ tốn tiền. Thế là mình được dắt vào 1 phòng làm việc ở trường cấp 2, ngủ trên 1 cái ghế bố đặt giữa phòng. Lúc ngủ cứ nghe tiếng cọc, cọc, nhưng mình cho là tiếng thằn lằn tặc lưỡi, phần thì mệt quá nên ngủ ngon tới sáng.
Sáng ra khi qua dắt mình ra biển chơi, bạn ấy thì thầm vào tai mình: Giờ em nói cái này anh đừng sợ nha, phòng hôm qua anh ngủ là phòng làm việc của ba em hồi còn sống (ba của bạn là hiệu trưởng của trường đó và mới mất không lâu).
Lúc đó mình mới nhớ lại và xanh mặt, tiếng cọc cọc tối qua nếu hình dung lại thì giống tiếng gõ bàn phím làm việc.
Gần đây nghe tin bạn đã xuống tóc để làm ni sư khất sĩ, thoát khỏi bụi trần. Chúc bạn bình an
Ông ngoại của bạn chính là thi sĩ Nguyễn Bắc Sơn, 1 trong những người mình thích nhất vì sự ngang tàn, ngạo nghễ trong thơ và ngoài đời:

Có khi nghĩ trời sinh một mình ta là đủ
Vì đám đông quậy bẩn nước hồ đời
Nhưng lại nghĩ trời sinh thêm bè bạn
Để quàng vai ấm áp cuộc rong chơi
(NBS)

Nguyễn Thùy Song Thanh

Cánh Cửa: giữa Đi và Về

đọc sách

■ Người đời sử dụng ngôn ngữ như dụng cụ để thông giao trong khi thi sĩ buộc lời nói còn ở dạng thô sơ (parole brute) này phải im tiếng để cho lời nói thiết yếu (parole essentielle) tức ngôn ngữ thi ca cất tiếng. Thi sĩ áp đặt niềm im lặng lên ngôn ngữ thông thường thô sơ để lắng nghe lời nói thiết yếu cất tiếng trong niềm im lặng.

Làm gì có sự phân biệt quái đản, như trên. Khi Prévert, đặt tên cho tập thơ của ông là "Paroles” thí dụ, thì nó là ngôn ngữ gì, brute, hay essentielle?
Những câu thơ của ông, là ngôn ngữ hàng ngày, đâu thấy “essentielle” ở chỗ nào?
Phán khủng quá, thì phải đưa ra 1 thí dụ, 1 hình ảnh... để cho người đọc mở mắt ra chiêm ngưỡng chứ!
Đọc lời phán về thơ của Thầy Đạo, thì Gấu lại nhớ ra lần đầu được ngồi với thiên tài âm nhạc Trịnh Công Sơn, ở Quán Chùa. Giữa cả đám Bắc Kít, ông nói giọng Bắc Kít, tức thứ ngôn ngữ “brute”, nhưng bất ngờ có 1 tay Trung Kít, ghé ngang bàn, chỉ để hỏi thăm, hay bắt tay thiên tài, là ông bèn trở ngay qua ngôn ngữ "tinh anh, thiết yếu…..", tức tiếng Huệ!
Cái từ “đọc sách” ở đây, nghe đúng là thứ tiếng “brute”, có lẽ nên thay bằng cụm từ "giới thiệu", hay "đọc" thơ - không phải sách - thơ của nữ thi sĩ NTST.
Đọc sách khác đọc thơ!

Thơ Nguyễn Thuỳ Song Thanh, cộng cả cuộc đời của bà, và cộng luôn cả thơ và cuộc đời của ông chồng của bà, tức Khoa Hữu, làm Gấu nhớ tới câu của Borges: Mỗi bài thơ, tới thì của nó, thì bèn biến thành 1 bi khúc, in time, every poem becomes an elegy. Và đây là cuộc thoại bắt đầu ngàn ngàn năm trước, và chẳng bao giờ chấm dứt, theo nghĩa, sách [thơ, ở đây] tái tạo quá khứ, books restored the past. Phải ngàn ngàn năm sau, tiếng thơ này mới lại được cất lên, và trở thành 1 bi khúc, tái tạo quá khứ 1 thời đại.

Câu chuyện thơ của NTST và ông chồng Khoa Hữu, còn làm Gấu nhớ đến trường hợp nhà thơ Osip Mandelstam, và bài ai điếu của Brodsky:

Bà đâu có muốn lớn lao, cao cả như vậy, ngay cả chuyện giản dị, là muốn ngang hàng với chế độ, cũng không. (1)

Đúng như thế, NTST cũng không muốn mấy chuyện nhơ bửn đó.
Như ông chồng của bà.

Nhân nhắc tới bà vợ góa của nhà thơ Osip Mandelstam, và bài ai điếu của Brodsky: Nhà thơ rất tởm chế độ, và đám Hội Nhà Thổ ở.... Hà Lội - Mút Ku, đúng hơn.
Ông viết về chúng bằng 1 giọng còn dữ dằn hơn Gấu nhiều:

Tuy nhiên, vẫn còn chút ngạc nhiên nho nhỏ, rằng sự thắp sáng ý thức quốc gia dân tộc này, nó là hậu quả của việc tố cáo hệ thống, chế độ. Hai cuốn sách của Bà Mandelstam thực sự là đã nhắm tới Ngày Phán Xét trên thế gian, về thời của bà và văn chương của nó - một sự phán xét rất ư là chính đáng, bởi vì kể từ thời của bà, sự nghiệp vĩ đại có tên là xây dựng thiên đàng trên trái đất này được khởi công thực hiện. Chút ngạc nhiên nhỏ nhoi hơn, là, hai cuốn hồi ức này, đặc biệt là cuốn thứ nhì, đã không được ưa thích bởi phía bên kia Bức Tường Điện Cẩm Linh. Giới cầm quyền, tôi phải nói, họ tỏ ra thành thực [honest] hơn, so với đám trí thức, ấy là nói về mặt phản ứng do mấy cuốn sách gây ra. Họ chỉ nói, việc sở hữu những cuốn sách đó là phạm luật. Nhưng về phía đám trí thức, nhất là đám ở Moscow, họ nhao nhao lên, như là một cái chợ, trước những lời cáo buộc nhắm vào rất nhiều thành viên nổi tiếng, hoặc cũng nổi tiếng, nhưng in ít hơn, của nó, về chuyện thậm thụt với chế độ, và đám người vẫn xun xoe nơi xó bếp nhà bà nhờ vậy mà giảm đi rất nhiều.
Có những lá thư hở, hoặc nửa kín nửa hở, có những quyết định rất ư là tởm lợm, là sẽ không thèm bắt tay, có những tình bạn, những hôn nhân đổ vỡ, do chuyện, không hiểu bà đúng hay là sai, khi chỉ tay vào kẻ đó, và nói, đây là một tên chỉ điểm. Một tay ly khai nổi tiếng vừa tuyên bố vừa lắc lắc chòm râu: "Bà đã ỉa lên cả một thế hệ chúng ta".

Bà đã ỉa lên cả 1 thế hệ chúng ta.

Thầy Đạo học Triết, Đại Học Văn Khoa Sài Gòn, có được cái bằng Cử Nhân Triết, đã từng lên tiếng tố cáo GCC, không phải dân khoa bảng, với Sến, trên diễn đàn talawas, không đáng nói, nhưng Thầy còn tố cả Thầy của Thầy là Nguyễn Văn Trung, khi đó là Khoa Trưởng Văn Khoa, là đã thuổng bài của Tẩy.
Mít kêu là mách bu, mà không 1 bu Nam Kít!
Cái bằng cử nhân của Thầy, thực sự là để trốn lính, nhưng đây là do chính sách của Ngụy, có đi học, mỗi năm mỗi đậu là được hoãn dịch vì lý do học vấn.

Ai thì cũng biết bằng cấp không đẻ ra nhà văn, nhà phê bình, nhà thơ. Cái chuyện Thầy tố cáo GCC vô lý quá, vì Thầy, bằng cấp là như thế, mà viết không nổi 1 bài giới thiệu 1 tập thơ, cho thấy, viết, bất cứ cái gì, là phải có cái gì của riêng mình, một phát hiện của riêng mình, về 1 tác phẩm văn học, thí dụ.
Bao nhiêu Thầy Mít, ở hải ngoại, hiện đang sống đó, thực sự theo Gấu, không ông nào viết ra hồn cả. Vì thiếu óc sáng tạo, dù trong 1 bài giới thiệu rất ư là tầm thường, bình thường.
Đây là 1 thảm họa. Thầy Phúc, mỗi lần viết về 1 ông Mít, là xách cổ 1 ông mũi lõ, cho đứng kế bên. Thầy Thục, thì tra kíu hộc máu mồm, toàn những tác giả vô danh tiểu tốt, rồi… thôi.
Bà Thụy Khuê, cực nổ, nhưng như.. pháo.
Sến thì thật đanh đá. Và cũng thuộc loại nổ, ít đọc.
Cái chuyện Sến phán, về trường hợp VP, khiến lũ Nam Kít phát điên lên, theo Gấu, nhảm. Bà này vẫn thường phán như thế, với ngay cả Trần Dần, tiền chiến… Có rũ bụi thì bà cũng đếch thèm vén váy ngồi chung chiếu.
Quen “…” dzậy rồi, để ý làm gì mà cũng góp ý góp iếc!
Bảnh như Sến, đâu bao giờ thèm đọc cỡ… Trừ Tà!

Phê bình, theo Gấu, bắt buộc phải có sáng tạo, nhưng muốn viết phê bình, thì phải có năng khiếu về phê bình, rồi lại phải phát huy cái năng khiếu đó, bằng cách đọc, đọc thật nhiều, không thể có 1 tên phê bình mà 1 chữ tiếng Tây không biết, 1 câu tiếng Anh không dịch được.

Louise Glück
b. 1943

Louise Glück is considered by many to be one of America’s most talented contemporary poets. The poet Robert Hass has called her “one of the purest and most accomplished lyric poets now writing,” and her poetry is noted for its technical precision, sensitivity, and insight into loneliness, family relationships, divorce, and death. Frequently described as “spare,” James K. Robinson in Contemporary Women Poets also noted that “Glück’s poetry is intimate, familial, and what Edwin Muir has called the fable, the archetypal.” Rosanna Warren has described Glück’s “classicizing gestures”—her frequent reworking of Greek and Roman myths such as Persephone and Demeter, for example—as necessary to her lyric project. According to Warren, Glück’s “power [is] to distance the lyric ‘I’ as subject and object of attention” and to “impose a discipline of detachment upon urgently subjective material.” Glück’s early books feature personae grappling with the aftermaths of failed love affairs, disastrous family encounters, and existential despair, and her later work continues to explore the agony of the self. In the New York Times, critic William Logan described her work as “the logical outcome of a certain strain of confessional verse—starved of adjectives, thinned to a nervous set of verbs, intense almost past bearing, her poems have been dark, damaged and difficult to avert your gaze from.” (b)

Louise Glück được nhiều người coi là 1 trong những nhà thơ đương đại tài năng nhất của Mẽo. Thi sĩ Hass gọi bà, một trong những nhà thơ trữ tình trong trắng và thành tựu nhất hiện đang còn viết vào lúc này”, và thơ của bà thì được nhận ra [noted] bởi cái sự chính xác, cảm tính và đốn ngộ đưa tới sự cô đơn, những liên hệ gia đình, ly hôn, và cái chết.

Người đời sử dụng ngôn ngữ như dụng cụ để thông giao trong khi thi sĩ buộc lời nói còn ở dạng thô sơ (parole brute) này phải im tiếng để cho lời nói thiết yếu (parole essentielle) tức ngôn ngữ thi ca cất tiếng. Thi sĩ áp đặt niềm im lặng lên ngôn ngữ thông thường thô sơ để lắng nghe lời nói thiết yếu cất tiếng trong niềm im lặng.
TTD

Gấu sợ rằng, "parole essentielle" - mà Thầy Đạo muốn tới tới, là cái mà Hass gọi là “purest”!
Người thường, trong xã hội dùng lời nói để trao đổi với nhau, khác lời thơ, tất nhiên, nhưng, nhà thơ không hề bắt cái "lời thô", parole brute, kia phải im tiếng, để lời trinh nguyên, trong trắng xuất hiện, trong niềm im lặng!

Viết 1 bài giới thiệu 1 tập thơ mà cũng không nên thân! NQT

AUGUST 15

Louise Gluck

For the lucky, born into a geography not visited by war or political terror, the events in life that leave the soul scoured and disoriented are death and divorce. Divorce is a kind of death. Even for people glad to get out of relationships, the props of a life have to be remade, families, habits, houses, even towns. And it can leave a life stripped bare.
Not surprising that it is a subject for poetry, but it is surprising how little serious and sustained examination of the subject there has been in our poetry, given how common and how devastating the experience can be.
For the last ten years Gluck, one of the purest and most accomplished lyric poets now writing, has turned from the form of her early books, traditional collection of poems written over a period of time, to a series of book-length sequences. They are written in her characteristically spare and elegant style. They are books of individual poems, but they make a narrative sequence, and so they are able to explore a subject in many moods and from many points of view in a way that is reminiscent of the old sonnet sequences that explored all the phases of a love affair. The first one, Ararat, dealt with a family of three women in the aftermath of the death of a husband and father. The second one, the Pulitzer Prize-winning The Wild Iris, was a meditation on the turning of the year in a northern New England garden. The third, Meadowlands, based on the story of Ulysses and Penelope and Telemachus, was about a marriage coming apart. The newest one, published this year, is Vita Nova (Ecco Press). Its subject is that life after divorce. It begins from something like the place Emily Dickinson described so accurately:

After great pain, a formal feeling comes-
The Nerves sit ceremonious, like Tombs-

Here are a couple of the poems:

The Garment

My soul dried up.
Like a soul cast into a fire, but not completely,
not to annihilation. Parched,
it continued. Brittle,
not from solitude but from mistrust,
the aftermath of violence.

Spirit, invited to leave the body,
to stand exposed a moment,
trembling, as before
your presentation to the divine-
spirit lured out of solitude
by the promise of grace,
how will you ever again believe
the love of another being?
My soul withered and shrank.
The body became for it too large a garment.
And when hope was returned to me
it was another hope entirely.

Earthly Love

Conventions of the time
held them together.
It was a period
(very long) in which
the heart once given freely
was required, a formal gesture,
to forfeit liberty: a consecration
at once moving and hopelessly doomed.

As to ourselves:
fortunately we diverged
from these requirements,
as I reminded myself
when my life shattered.
So that what we had for so long
was, more or less,
voluntary, alive.
And only long afterward
did I begin to think otherwise.

We are all human-
we protect ourselves
as well as we can
even to the point of denying
clarity, the point
of self-deception. As in
the consecration to which I alluded.

And yet, within this deception
True happiness occurred.
So that I believe I would
repeat these errors exactly.
N or does it seem to me
crucial to know
whether or not such happiness
is built on illusion:
it has its own reality.
And in either case, it will end.

Robert Hass: 1999/ Now & Then

Sweetest

Little candy in death's candy shop,
I gave your sugar a lick
When no one was looking,
Took you for a ride on my tongue
To all the secret places,

Trying to appear above suspicion
As I went about inspecting the confectionary,
Greeting the owner with a nod
With you safely tucked away
And melting to nothing in my mouth.

Charles Simic

Ngọt ngào nào hơn Em?

Cục kẹo nhỏ trong tiệm kẹo của Thần Chết
Lừa lúc không ai nhìn
Gấu liếm Em 1 phát
Đưa Em đi 1 đường dong chơi,
Tới mọi nơi bí mật
Trên cái lưỡi của Gấu

Cố tỉnh bơ, trên mọi sự nghi ngờ
Gấu làm cú kiểm tra cửa hàng mứt kẹo
Chào chủ tiệm bằng cú gật đầu
Trong khi Em đi 1 đường vờ
Tan thành hư vô
Trong miệng Gấu Cà Chớn.

The Tragic Sense of Life

Because few here recall the old wars,
The burning of Atlanta and Dresden,
The great-uncle who lies in Arlington,
Or that Vietnam vet on crutches
Who tries to bum a dime or a cigarette.

The lake is still in the early-morning light.
The road winds; I slow down to let
A small, furry animal cross in a hurry.
The few remaining wisps of fog
Are like smoke rising out of cannons.

In one little town flags fly over dark houses.
Outside a church made of gray stone,
The statue of the Virgin blesses the day.
Her son is inside afraid to light a candle,
Saying, Forgive one another, clothe the naked.

Niobe and her children may live here.
As for me, I don't know where I am-
And here I'm already leaving in a hurry
Down a stretch of road with little to see,
Dark woods everywhere dosing in on me.

Charles Simic

Ý nghĩa bi thương về cuộc đời

Bởi là vì chỉ còn 1 dúm người ở đây còn nhớ những cuộc chiến cũ
Atlanta trong lửa, Trại Cây Xồi thành tro tàn
Hay trận lửa tiêu hủy Dresden
Ông cố nội nằm ở nghĩa trang Arlington
Hay tay cựu chiến binh cuộc chiến Mít, chống nạng,
Cố hỏi xin 1 đồng bạc hay một điếu thuốc lá

Con hồ, trong ánh sáng mới tinh của buổi sáng sớm
Con lộ quanh co; Gấu đi chậm lại
Tránh 1 con vật nhỏ, xù xì vội băng qua đường
Dúm sương mù còn sót lại,
Như khói dâng lên từ những hẻm núi

Trong thành phố nhỏ, cờ bay trên những căn nhà tối.
Bên ngoài một nhà thờ đá xám
Tượng thánh Virgin ban phúc cho ngày.
Đứa con trai của bà ở bên trong, sợ không dám đốt ngọn đèn cầy
Phán, Hãy tha thứ cho nhau, hãy mặc quần áo cho những kẻ trần truồng.

Niobe và những đứa trẻ của bà chắc là sống ở đây
Còn Gấu ư, Gấu đếch biết mình ở đâu –
Và bây giờ, Gấu đây nè, vội vã rời bỏ nơi chốn này
Xuống con lộ nối dài, chẳng có gì để mà ngó ngó
Rừng, đen thui, đâu đâu cũng là rừng đen thui
Vây quanh, bó chặt thằng cha Gấu Cà Chớn!

Thơ Tháng Tư

La Neige en Deuil
Tháng Tư: Tuyết để Tang

There is that great proverb—that until the lions have their own historians, the history of the hunt will always glorify the hunter. That did not come to me until much later. Once I realized that, I had to be a writer. I had to be that historian. It’s not one man’s job. It’s not one person’s job. But it is something we have to do, so that the story of the hunt will also reflect the agony, the travail—the bravery, even, of the lions.

Chinua Achebe trả lời The Paris Review.

Có câu châm ngôn lớn: Cho dến khi lũ sư tử có những sử gia riêng của chúng, thì câu chuyện đi săn vẫn luôn luôn thổi đám thợ săn.
Câu này khác với câu chúng ta thường nghe là lịch sử luôn do đám thắng trận viết ra. Bởi vì, như Achebe trả lời tiếp theo, khi đó, câu chuyện đi săn sẽ phản chiếu cơn hấp hối, công việc - sự can đảm, ngay cả thứ của hiếm này, của những con sư tử.

Đám VNCH, nhất là mấy đấng cầm súng cầm viết, chưa làm được vụ này, và độc giả chỉ nghe họ than thở thân phận da vàng nhược tiểu, nỗi bơ vơ của bày ngựa hoang!

HSU CHAO (ca. 1200)

The Locust Swarm

Locusts laid their eggs in the corpse
Of a soldier. When the worms were
Mature, they took wing. Their drone
Was ominous, their shells hard.
Anyone could tell they had hatched
From an unsatisfied anger.
They flew swiftly towards the North.
They hid the sky like a curtain.
When the wife of the soldier
Saw them, she turned pale, her breath
Failed her. She knew he was dead
In battle, his corpse lost in
The desert. That night she dreamed
She rode a white horse, so swift
It left no footprints, and came
To where he lay in the sand.
She looked at his face, eaten
By the locusts, and tears of
Blood filled her eyes. Ever after
She would not let her children
Injure any insect which
Might have fed on the dead. She
Would lift her face to the sky
And say, "O locusts, if you
Are seeking a place to winter,
You can find shelter in my heart."

Translated from the Chinese by Kenneth Rexroth

Giặc Châu Chấu

Châu chấu đẻ trứng trên cái xác của 1 tên Bộ Đội "Sinh Bắc Tử Nam"
Trứng nở, trưởng thành, mọc cánh
Tiếng ò ò của chúng mới đáng ngại làm sao
Cái vỏ chúng thì mới cứng thế nào
Bất cứ ai nhìn chúng thì cũng bèn hiểu ra liền
Lũ châu chấu này được nở ra từ một cơn giận dữ chưa được thỏa mãn
Chúng bay về phía Bắc
Chúng che rợp bầu trời Bắc Kít
Và khi vợ người bộ đội Cụ Hồ bất hạnh nhìn thấy chúng
Người đàn bà biết liền tù tì là chồng mình đã hy sinh cho Đảng VC rồi.
Mặt bà tái đi,
Hơi thở cụt ngủn
Ban đêm, bà nằm mơ
Cưỡi 1 con ngựa trắng
Ngựa đưa bà đến nơi xác người chồng nằm
Bà nhìn mặt chồng
Bị lũ châu chấu ăn nát bấy
Và nước mắt đầy máu đầy mắt bà.
Sau đó bà cấm lũ con không được ăn châu chấu
Hay bất cứ 1 giống vật nào có thể sống bằng xác chết.
Bà ngẩng mặt lên trời
Và nói với lũ châu chấu,
Nếu tụi mi có cần 1 nơi cho mùa đông lạnh lẽo này,
Thì hãy tới trú ngụ ở trái tim của ta.

Seamus Heaney dies aged 74

Nobel prize-winning Northern Irish poet died this morning in a Dublin hospital after a short illness

Làm nhà

Tặng bạn, như một lời tạ lỗi

Những người thợ khi xây một căn nhà
Thường đắn đo từng khung cây làm giàn giáo
Sao cho giàn đừng bung
Ở những nơi bộn bề công chuyện
Chắt chiu từng cây thang

Ngại ngùng từng mối nối
Tất cả bỏ đi, khi việc xong
Tường đá lộ ra, uy nghi, sừng sững

Bạn thân ơi, đôi khi có vẻ
Những cây cầu ngày xưa gẫy đổ giữa chúng ta

Đừng sợ. Hãy để cho khung rêu rụng xuống
Tâm đắc một điều
Ngôi nhà của chúng ta đã làm xong

(Dịch bài Scaffolding của Seamus Heaney, Poems 1965-75)

Wait for me with dust

Where Is Poetry Going?
Thơ đi đâu?

Charles Simic

Không phải là Gấu cường điệu khi phán, dịch thơ thì cũng giống như khám phá ra Lò Thiêu!

Ấy là bởi vì, đúng như cái bà Nobel Jelinek phán, sau Lò Thiêu mà còn làm thơ, thì phải có Lò Thiêu ở trong thơ: Trong thơ của thế giới qua 1 số tác giả trên TV giới thiệu, như Charles Simic, Czeslaw Milosz, Adam Zagajewski, Wislawa Szymborka, có nỗi đau Lò Thiêu, Lò Cải Tạo, Lò Lưu Vong, Lò Gulag… đủ thứ Lò của thế kỷ ở trong đó.

Trong khi Mít, ngay cả 1 nhà văn lưu vong, sợ rằng cũng chưa từng có, nói gì nhà thơ!

Có lẽ phải nói, đúng hơn, Mít có những nhà văn đã từng tự xưng là lưu vong, khi bỏ chạy VC, bị hải tặc hãm hại, và sau đó, khi đã cơm no ấm cật tại xứ người, thì lại mò về, và coi mình bây giờ là nhà văn di dân, chứ không còn lưu vong nữa!

Ngay cả những nhà thơ ở, không về, trong thơ họ có tí mùi Lò nào đâu.
Nếu có, thì là mùi Lờ!
Đọc thơ của họ, chỉ thấy rặt 1 trò chơi chữ, gọt chữ, chơi 36 kiểu, nào tân hình thức, nào vác cầy qua núi… chỉ thấy nhục cho chữ Mít, dân Mít, đó là sự thực.

Gấu này đâu có thù hằn, khi viết, khi đụng tới họ? DTL, ngoài đời, là 1 bạn thân, nhưng khi Gấu viết về anh, rất nặng nề, thí dụ, có dịp gặp nhau thì lại mừng mừng rỡ rỡ. Cứ áo thụng vái nhau, thì biết bao giờ thơ Mít mới có mùi thơ thế giới?

Vu Lan : Đến những người đã khuất

Note: Cái tít này, chắc là từ 1 cuốn tiểu thuyết đen của Tẩy: D'Entre Les Morts, của Boileau-Narcejac.
Cuốn này tuyệt cú mèo. Hình như HHT cũng đã phóng tác, "Giữa những người đã chết"?
Phim Sueurs froides, của Alfred Hitchcock, là từ cuốn này.

Cái chủ đề Vu Lan này lấy từ bài thơ "Năm mới" của Chu Trầm Nguyên Minh, Phan Ni Tấn phổ nhạc , gởi đến tất cả những người đã nằm xuống, trước cuộc chiến, trong cuộc chiến, sau cuộc chiến ..., và nhất là gởi cho anh CTNM, người đã có cha, mẹ, anh, chị, em ... đã bỏ anh lại trên đời khi anh còn thơ ấu , vì chiến tranh .

Thơ cũng hay mà nhạc cũng hay :

http://www.art2all.net/tho/chutramnguyenminh/nammoi_phannitan.html

Thơ Mỗi Ngày

Mời đọc:

Vũ trụ thơ ( Đặng Tiến)

THE VOICE AT 3:00 A.M.

Who put canned laughter
Into my crucifixion scene?

Charles Simic

Tiếng nói lúc 3 giờ sáng

Ai bỏ tiếng cười đóng hộp
Vô cái xen Gấu đóng đinh thập tự?

*

Last Meal

The waiter was dressed in black
and wore a hood
and when we told him we needed a little more time,
his pencil froze in the air above his pad.

And later when he came back
to ask if we were finished, we shook our heads no,
our forks still raised over our empty plates.

Bữa ăn cuối

Người bồi bận đồ đen
Đội cái mũ
Và khi chúng tôi nói, cho thêm tí thời giờ
Cây viết chì đóng băng bên trên cuốn sổ của anh ta

Và sau đó, khi anh ta quay lại
Để hỏi coi chúng tôi ăn xong chưa
Mấy cái muỗng
Vưỡn lơ lửng ở bên trên mấy cái dĩa trống trơn.

BILLY COLLINS

TLS JANUARY 21 2011

Note: Hai bài thơ trên, thật tình cờ, cùng đề tài! Một nặng, một nhẹ, và đều, khôn kham!

Thơ Mỗi Ngày

a2a: Đọc thơ Shu Ting

Không hiểu

Thế giới có triệu điều không hiểu
Càng hiểu không ra lúc cuối đời
Chẳng sao khi đã nằm trong đất
Đọc ở sao trời sẽ hiểu thôi

Mai Thảo

Bài thơ được nhiều người lập đi lập lại nhiều lần.
Trong bài của MT, có “ẩn dụ”, bói “mu rùa” bằng sao trời của Đông Phương!
Với GCC, bữa nay, nhân bài thơ của MT, là một bài thơ khác, của Stevension, cũng nói tới sao trời.
Bài này, cũng được nhiều người nhắc tới. Bữa nay, Gấu lèm bèm về những lèm bèm của Borges, về bài thơ, trong cuốn This craft of verse:

Requiem

Under the wild and starry sky
Dig the grave and let me die
Glad did I live and gladly die
And let me down with a will
This is the verse you’ grave for me:
“Here he lies where he longed to be;
Home is the sailor, home from the sea,
And the hunter home from the hill.”

Stevension

Kinh Cầu

Dưới bầu trời hoang dại, lia chia sao
Đào 1 cái hố rồi bỏ Gấu xuống
Sướng làm sao Gấu sống, và sướng ui chao Gấu ngỏm
Và nhớ gài 1 câu thơ lên mộ Gấu nhé:
Đây là nơi thằng cha Gấu nằm
Nó thèm được như thế, từ lâu rồi
Nè, đừng có ném thây nó xuống biển nhe!
Nó đếch muốn thây của nó trôi về xứ Mít của VC đâu!
Nhà của tên thủy thủ, sau khi từ giã biển
Nhà của tên thợ săn, từ trên đồi bò về

Borges phán:

Đúng là thứ ngôn ngữ trần trụi, đếch cần hoa hoè hoa sói, thứ ngôn ngữ đời sống [this verse is plain language; it is plain and living]. Tuy nhiên, Borges phán tiếp, nhà thơ phải làm việc cật lực mới có được nó!
Tớ [Borges] đếch tin là những dòng như “Glad did I live and gladly I die” lừ khừ bò ra, ngoại trừ những khoảnh khắc hiếm quí, Bà Chúa Thơ rộng lượng với thi nhân.
[I do not think that such lines as “Glad did I live and gladly I die” come except in those rare moments when the muse is generous].

Tuyệt!

Cái tay triết gia Henri Lefebvre, cũng 1 ông thầy dậy Triết Học Mạc Xịt cho GCC [học hàm thụ] khi mới lớn, cũng phán 1 câu giống Borges, và Gấu cũng đã từng chôm, đại khái, thơ là bề mặt của đời sống, theo nghĩa, những thắc mắc băn khoăn siêu hình, đại siêu hình phải ngoi lên đó để mà thở. Thơ là lời nói, để bay mẹ đi mất, chứ đếch cần nhớ lại!
Ui chao GCC đâu có nhớ em BHD nói với Gấu cái gì đâu, khi từ biệt, vì lúc đó, chỉ lo khóc!
Những gì viết ra sau này, đều là tưởng tượng ra cả!

Hà, hà!

Ngoài ra ngôn ngữ của Mai Thảo còn có một chiều sâu tư tưởng rất gần với Jean-Paul Sartre:

Sao không, tâm thức riêng bờ cõi
Địa ngục ngươi là, kẻ khác ơi! *

J.P.Sartre viết:
"l'enfer, c'est les autres"

tạm dịch:
tha nhân là địa ngục của mình.

VIỆT BẰNG (1)

Tếu thật. MT thuổng ý của Sartre, mà được đấng này thổi tới Trời luôn, thành Ông Thần Mai Thảo!
Câu của Sartre, nên dịch, địa ngục là những kẻ khác.

Sartre có mấy câu "cửa miệng", thời của Gấu, như câu trên. Tất nhiên Mai Thảo cũng đã từng nghe "tụi nhỏ" tụng, và ông bèn sẵn đấy bèn dùng, hẳn là chẳng có ý thuổng, như Gấu vu vạ.
Tuy nhiên, từ 1 câu như thế, mà thổi ông như thế, sợ ông ngượng!

Mai Thảo chẳng ưa gì Gấu, dù Gấu viết thường trực cho tờ Vấn Đề, mục Tạp Ghi, với cái nick Tuấn Anh [Tuấn là tên thằng cu lớn, Anh là tên cô bạn]. Và cái vụ viết là do TTT đề xuất. MT thường gặp Gấu, lấy bài, mỗi tháng 1 lần ở Quán Chùa, và đi, trước khi chợ họp. Gặp, có TTT, hay PLP, là khác, và cũng phải cỡ 8, 9 giờ sáng.

Thơ Mỗi Ngày

Modern Chinese Poetry - Insistent Voices

ASIA LITERARY REVIEW WINTER 2010

A Few Memories

Shu Ting

A wine cup knocked over
Stone paths float in moonlight
On green grass, pressed down
A lost red mountain flower

Eucalyptus trees turn
Crowded stars kaleidoscope
By the rusty iron anchor
Eyes reflect a dizzy sky

A book raised to block off candlelight
Fingers held gently between lips
In thin crisp silence
Dreams are half-awake

Translated by Luo Hui, with Zheng Danyi and Martin Alexander

Vài kỷ niệm

Ly rượu đổ
Lối sỏi bập bềnh dưới ánh trăng
Trên cỏ xanh, bông hoa núi mầu đỏ đánh mất,
bị nghiền nát

Rừng bạch đàn biến
sao trời chen chúc
thành kính vạn hoa
Bên chiếc neo sắt rỉ
Mắt phản chiếu bầu trời loạng quạng

Cuốn sách nâng lên che ánh nến
Ngón tay nhẹ hờ trên môi
Trong nỗi lặng ròn, mỏng
Mộng chập chờn

The Future

The wanderer has to return
He's already damaged by loneliness

His unlucky liver is burdened with fish and with pride
Unlucky youth, and the crying of alcohol too!

Oh, must you be angrier still,
and are not your curses enough?

Birds, beasts, flowers, wood, spring, summer, autumn, winter -
all are surprised by this crazy little man.

More red than red, more white than white
More yellow than yellow
He is the corpse of his future.

Bai Hua

Tương lai

Kẻ lang thang phải trở về
Hắn đã bị tổn thương vì cô đơn

Cái lá gan không may của hắn thì chĩu nặng vì cá và niềm hãnh diện
Tuổi trẻ không may, và tiếng khóc của rượu, nữa!

Ôi mi phải vẫn giận dữ hơn nhiều,
Những trù ẻo của mi, chưa đủ?

Chim, thú, hoa, gỗ, xuân, hạ, thu đông –
tất cả thì đều ngạc nhiên vì người đàn ông nhỏ thó, khùng này.

Nhiều đỏ hơn đỏ, nhiều trắng hơn trắng
Nhiều vàng hơn vàng
Nó là cái thây ma của tương lai của nó.

a2a: Đọc thơ Shu Ting

One Generation

Gu Cheng

Black night gave me black eyes
But I use them to search for brightness

Translated by Luo Hui

Một thế hệ

Đêm đen cho tôi mắt đen
Tôi dùng chúng để tìm ánh sáng

Poetry

Liu Xiaobo

Wait for Me with Dust

for my wife, who waits every day

Nothing remains in your name, nothing
but to wait for me, together with the dust of our home
those layers
amassed, overflowing, in every corner
you're unwilling to pull apart the curtains
and let the light disturb their stillness

over the bookshelf, the handwritten label is covered in dust
on the carpet the pattern inhales the dust
when you are writing a letter to me
and love that the nib's tipped with dust
my eyes are stabbed with pain
you sit there all day long not daring to move
for fear that your footsteps will trample the dust you try to control your breathing
using silence to write a story.
At times like this
the suffocating dust
offers the only loyalty

your vision, breath and time
permeate the dust
in the depth of your soul
the tomb inch by inch is
piled up from the feet
reaching the chest reaching the throat

you know that the tomb
is your best resting place waiting for me there
with no source of fear or alarm
this is why you prefer dust
in the dark, in calm suffocation
waiting, waiting for me
you wait for me with dust
refusing the sunlight and movement of air
just let the dust bury you altogether
just let yourself fall asleep in the dust
until I return
and you come awake
wiping the dust from your skin and your soul.

What a miracle - back from the dead.

ASIA LITERARY REVIEW WINTER 2010

Đợi Tôi với Bụi

Gửi vợ tôi, người mà ngày nào cũng đợi tôi

Chẳng còn gì trong tên em, chẳng còn gì,
ngoài chuyện đợi anh, cùng với bụi trong căn nhà của chúng ta
những lớp bụi
vun thành đống, chồng chất lên nhau, ở mọi xó xỉnh,
em cũng đâu có muốn mở toang mấy bức màn
để ánh sáng ùa vô, làm phiền sự bất động của chúng

trên những giá sách, mẩu giấy nhãn viết tay bụi phủ đầy
trên chiếc thảm
những hoa văn hít đầy bụi
khi em viết thư cho anh
và tình yêu
với ngòi bút chấm bụi
mắt anh xót như bị dao đâm
em ngồi đó suốt ngày không dám di động
sợ bước chân của em chà đạp bụi em cố gắng kìm nhịp thở của em
viện tới sự im lặng để viết một câu chuyện.
Vào những lúc như thế
bụi nghẹt thở
dâng hiến sự trung thành độc nhất

tầm nhìn của em, hơi thở và thời gian
tẩm đẫm bụi
ở tận thâm sâu của tâm hồn em,
nấm mồ từng chút từng chút
cao dần, từ chân
lân tới ngực, tới cổ họng

em biết nấm mồ
là nơi yên nghỉ tốt nhất của em
trong khi chờ đợi anh ở đó,
chẳng còn nguồn cơn của sự sợ hãi, hay báo động
đó là lý do tại sao em thích bụi
trong bóng tối, trong sự nghẹt thở im ắng
đợi, đợi anh
em đợi anh với bụi
từ chối ánh mặt trời và sự chuyển động của không khí
cứ mặc kệ bụi chôn em cùng tất cả
cứ mặc cho mình thiếp đi trong bụi
cho đến khi anh trở về
và em thức dậy
rũ bụi trên da và tâm hồn. (1)

Đúng là 1 phép lạ - trở về từ cõi chết

Cái cú dịch thơ của Gấu, thú thiệt, nó giống như cái cú phát giác ra Lò Thiêu, khi đọc Steiner!
Sướng mê tơi, mà cũng khổ mê tơi.
Đơn giản thì nó như thể này: Không thể không dịch thơ thế giới, sau khi Bắc Kít ngộ độc nặng với dòng thơ Vệ Quốc của Liên Xô!
Bắc Kít ăn cướp được Miền Nam, 1 phần là nhờ thơ Mai A Mai Iếc.

Thơ Mỗi Ngày

L' écrevisse

Incertitude, ô mes délices
Vous et moi nous nous en allons
Comme s'en vont les écrevisses,
A reculons, à reculons.

Apollinaire: Alcools

Con tôm

Bất trắc, nghi hoặc, ôi những thú vui của ta
Mi và ta cùng sóng đôi
Đi giật lùi
Như loài tôm
Lùi, lùi.

A Few Memories

Shu Ting

A wine cup knocked over
Stone paths float in moonlight
On green grass, pressed down
A lost red mountain flower

Eucalyptus trees turn
Crowded stars kaleidoscope
By the rusty iron anchor
Eyes reflect a dizzy sky

A book raised to block off candlelight
Fingers held gently between lips
In thin crisp silence
Dreams are half-awake

Translated by Luo Hui, with Zheng Danyi and Martin Alexander

Vài kỷ niệm

Ly rượu đổ
Lối sỏi bập bềnh dưới ánh trăng
Trên cỏ xanh, bông hoa núi mầu đỏ đánh mất,
bị nghiền nát

Rừng bạch đàn biến
sao trời chen chúc
thành kính vạn hoa
Bên chiếc neo sắt rỉ
Mắt phản chiếu bầu trời loạng quạng

Cuốn sách nâng lên che ánh nến
Ngón tay nhẹ hờ trên môi
Trong nỗi lặng ròn, mỏng
Mộng chập chờn

Thơ Mỗi Ngày

Octavio Paz

Response and Reconciliation
Đáp ứng và hòa giải

Autumn

The wind wakes,
sweeps the thoughts from my mind
and hangs me
in a light that smiles for no one:
what random beauty!
Autumn: between your cold hands
the world flames.

1933

Octavio Paz: First Poems (1931-1940)

Mùa Thu

Gió thức dậy
Quét những ý nghĩ ra khỏi cái đầu của anh
Và treo anh
Trong ánh sáng mỉm cười cho chẳng ai
Cái đẹp mới dưng không, tình cờ làm sao?
Mùa thu: giữa lòng bàn tay lạnh của em
Tình anh sưởi ấm
[nguyên văn, thế giới bập bùng ngọn lửa]

Here

My footsteps in this street
echo
in another street
where
I hear my footsteps
passing in this street
where

Only the mist is real

[1958-1961]

Đây

Tiếng bước chân của tôi
trong con phố này
vọng lên
trong một con phố khác
nơi
tôi nghe những bước chân của mình
qua con phố này
nơi
Chỉ sương mù là có thực

Apollinaire: Alcools

Mùa thu bịnh

Mùa thu bịnh và đáng mê làm sao
Mi sẽ chết khi bão thổi qua những vườn hồng
Khi tuyết xuống
Trong những vườn cây

Mùa thu đáng thương, tội nghiệp
Chết trong cái màu trắng, trong cái giầu sang
Của tuyết và của trái chín
Ở nơi cuối trời
Những cánh chim bồ cắt bay lượn
Bên trên những thuỷ thần già, tóc xanh và lùn
chẳng bao giờ yêu

Ở nơi bìa rừng
Những con hươu thèm nhau, rền rĩ

Ui chao, mùa thu, mùa, tôi mới yêu làm sao
Những tiếng thì thầm của nó
Những trái cây rụng xuống, không ai hái
Gió và rừng đều thi nhau khóc
Tất cả những giọt nước mắt, mùa thu, lệ thu, từng chiếc, từng chiếc
Những chiếc lá con người dẫm lên
Một con tàu chạy
Và đời cứ thế mà trôi đi.

Mùa Thu Ở Đây Đẹp Não Nùng

Thơ Mỗi Ngày

Cuốn thơ mua ở tiệm sách cũ, cũng liên quan tới...”Sinh Nhạt”.
Sinh Nhật là tên 1 tác phẩm của NXH. Thiếu cái mũ, thành Sinh Nhạt. Thiếu luôn 1 bài điểm sách của GCC: Đi tìm 1 cái mũ đã mất!

20.10.2010

Automne

Dans le brouillard s'en vont un paysan cagneux
Et son bœuf lentement dans le brouillard d'automne
Qui cache les hameaux pauvres et vergogneux

Et s'en allant là-bas le paysan chantonne
Une chanson d'amour et d'infidélité
Qui parle d'une bague et d'un cœur que l'on brise

Oh! l'automne l'automne a fait mourir l'été
Dans le brouillard s'en vont deux silhouettes grises

Apollinaire

Mùa Thu

Trong sương mù, một người nhà quê đi, chân liềng khiềng
Và con bò của anh ta lừng khừng đi trong sương mù mùa thu
Lấp ló trong lớp sương mù là những thôn xóm nghèo nàn và xấu hổ

Và trong khi đi như thế, anh nhà quê ư ử hát
Một bài tình ca và sự không trung thuỷ
Nói về một cái nhẫn và một trái tim mà người ta làm tan nát

Ôi mùa thu, mùa thu làm chết đi mùa hè
Trong sương mù cập kè hai cái bóng xám

L'ARBRE DE LA RUE DESCARTES

Passant,
Regarde ce grand arbre et à travers lui,
II peut suffire.

Car même déchiré, souillé, l'arbre des rues,
C'est toute la nature, tout le ciel,
L'oiseau s'y pose, le vent y bouge, le soleil
Y dit le même espoir, malgré la mort.

Philosophe,
As-tu chance d'avoir l'arbre dans ta rue,
Tes pensées seront moins ardues, tes yeux plus libres,
Tes mains plus désireuses de moins de nuit.

Yves Bonnefoy

THE TREE ON DESCARTES STREET

Passer-by,
Look at this big tree. Look through it:
Maybe this tree is enough.

A street-tree, it's dirty and torn.
But still it's all of nature, all of the sky:
Where the wind blows, where birds alight,
Where the sun tells of hope, always the same
In spite of death.

Philosopher,
If you're lucky enough to have this tree in your street,
Your thoughts will come easier, your eyes will rove freer,
Your hands will reach out for less night.

Cây Táo nhà ông Lành

Đi qua nhà Ông Lành,
Nhìn cây táo
Xuyên qua nó
Là đụ rồi

Bởi là vì tả tơi, bụi bặm, một cái cây ở đường phố như thế
Là cả mặt trời chân lý chiếu qua tim
[Là cả thiên nhiên, cả bầu trời]
Chim chóc nghỉ ngơi ở đó, gió lay động, rồi mặt trời
Cùng nói lên hy vọng, mặc dù đường ra trận mùa này đẹp lắm
[mặc dù cái chết]

Gấu Cà Chớn
Mi có khi nào có cái may có 1 cây táo nhà ông Lành như trên, ở con phố của mi?
Tư tưởng của mi sẽ bớt cứng nhắc, mắt của mi sẽ tự do hơn
Bàn tay của mi sẽ không ham muốn nhiều hơn,
bóng đêm.

LA SEULE ROSE

II neige, c'est revenir dans une ville
Où, et je le découvre en avancant
Au hasard dans des rues qui toutes sont vides,
J'aurais vécu heureux une autre enfance.
Sous les flocons j'apercois des facades
Qui ont beauté plus que rien de ce monde.
Seuls parmi nous Alberti puis Sangallo
À San Biagio, dans la salle la plus intense
Qu'ait batie le désir, ont approché
De cette perfection, de cette absence.

Et je regarde donc, avidement,
Ces masses que la neige me dérobe.
Je recherche surtout, dans la blancheur
Errante, ces frontons que je vois qui montent
À un plus haut niveau de l'apparence.
Ils déchirent la brume, c'est comme si
D'une main délivrée de la pesanteur
L'architecte d'ici avait fait vivre
D'un seul grand trait floral
La forme que voulait de siècle en siècle
La douleur d'être né dans la matière.
[suite]
Yves Bonnefoy

THE ONLY ROSE

It's snowing: and so I've returned to the city
Where I might have lived another childhood,
Happily. I discover this, walking at random
Along the streets, all of them deserted.
Through snowflakes, I catch sight of facades
Whose beauty has no equal in this world.
Alberti, then Sangallo at San Biagio,
In the loftiest, the most intense of rooms
That longing ever built: among us, only they
Come close to this perfection, to this absence.

And I keep peering, avidly, at masses
That the snow halfway conceals.
Above the roving whiteness, I seek out
The pediments, and see them rise
To higher ranges of the visible.
They rend the mist, as though their earthly
Architect had fathered forth in stone
The centuries' desire, the final form
Of birth into the suffering of matter-
And then, with a single stroke, had freed it
Into weightlessness, and tossed it
Like a flower from his hand.

Thơ Mỗi Ngày

THE THREE AUTUMNS

I don't understand summer smiles at all,
And winter holds no charm for me,
Yet as for autumn, almost without fail
I've noticed every year has three.

And the first one is holiday disorder
Spiteful of yesterday's summer fling.
The leaves fly like shreds of notebooks and the odor
Of haze is incense-sweet. Everything
Is moist, many-colored, shining.

The birches are the first to join the dance since they're
Draped in see-through lace and since
They've already shaken off every transient tear
Onto the neighbor over the fence.

Here's what happens when you use a story to
break the silence:
A second goes by, a minute, and then
Comes the second autumn as dispassionate
as conscience,
As somber as an air raid siren.

Everyone immediately appears pale and old.
Summer closeness doesn't exist.
And far away trumpets are parading their gold
-Music floats through the fragrant mist.

And in the waves of frankincense, cold and gray,
Is locked the high unflooded land.
But the wind stormed, things opened up,
and right away
Everyone understood: that's the end of the play.
And this isn't an autumn but death
showing its hand.

Akhmatova
1943

Ba thu

Tôi đếch làm sao hiểu mùa xuân cười
Và mùa đông chẳng có tí “đẹp zai” gì đối với tôi
Nhưng, chẳng khi nào lầm lẫn,
Tôi ngửi ra liền, và ngộ ra rằng, có tới ba mùa thu

Mùa đầu tiên thì là một cú loạng quạng của ngày nghỉ lễ.
Hằn học với cái ăn chơi lu bù mùa hè, của ngày hôm qua.
Lá cây bay như những trang, những mẩu, từ những cuốn sổ tay
Và mùi sương mù mới ngọt ngào làm sao.
Mọi vật thì ẩm ướt, sặc sỡ, long lanh sáng.

Những cây bu lô gia nhập cuộc khiêu vũ sớm nhất
Bởi là vì chúng được phủ bằng một bức màn xuyên thấu,
và kể như rũ bỏ liền tù tì mọi giọt lệ thoảng,
qua hàng rào nhà hàng xóm.

Và bây giờ, là điều xẩy ra,
Khi bạn dùng một câu chuyện để phá vỡ sự im lặng:
Một câu chuyện thứ nhì, bèn tiếp theo liền, và rồi thì
Mùa thu thứ nhì tới, ngán như là lương tâm,
Âm u như là tiếng còi báo động máy bay Mẽo tới vùng trời Bắc Kít

Và mọi tên Bắc Kít, liền lập tức, xanh rờn, và già cằn
Sự gần gụi mùa hè kể như không còn, đếch hiện hữu
Và xa thật xa, tiếng kèn dòn dã, đường ra trận mùa này đẹp lắm,
Vàng của chúng ta là chiến lợi phẩm Miền Nam.
Âm nhạc lững thững trong không gian, qua thềm sương mù thơm ngát.

Và trong những đợt hương trầm, lạnh và xám
Miền đất cao, không ngập lụt, được khóa cứng
Nhưng gió tới, như bão, mọi vật mở toang
Và ngay lập tức
Mọi tên Bắc Kít đều hiểu: Cuộc chiến chấm dứt.
Xề gòn bị làm thịt rồi
Và đó, đếch phải mùa thu - một mùa thu năm qua, cách mạng tiến ra –
Mà là Thần Chết
Chìa bàn tay của nó ra cho lũ Mít cùng nhìn thấy.

[Note: Dịch hơi bị THNM, nhưng cực tới, hà, hà!
To SLN - sáng nay (ở Hội An), Sep 14, 2012, đọc những bài thơ anh vừa lộng dịch, cảm động vô cùng -
with Tks. NQT]

FROM AN UNWRITTEN
THEORY OF DREAMS

In memory of Jean Améry

-Zbigniew Herbert

Từ một lý thuyết chưa được viết ra
về những cơn mộng

Tưởng niệm Jean Améry

Những tên tra tấn ngủ, như thể những giấc mộng của chúng thì màu hồng, và hiền hậu -
những cú xóa sổ sắc dân, ở hải ngoại, hay ở trong nước, ở 1 miền đất như Miền Nam xứ Mít, thí dụ -
thì đều đã được tha thứ, nhờ cái hồi ức ngắn ngủn của con người
một ngọn gió nhẹ lật những trang của những cuốn album gia đình
những cửa sổ mở ra Tháng Tám
cái bóng của cây táo đang nở hoa
ở bên dưới nó một đám người thanh nhã tụ tâp
chiếc xe trần của ông nội sửa soạn cho chuyến đi tới nhà thờ
thánh lễ đầu tiên vòng tay đầu tiên của người mẹ
một đống lửa trại ở 1 khu quang đãng, và bầu trời đầy sao
không điềm triệu, hay bí ẩn, không Khải Huyền
Và thế là chúng ngủ như thể những giấc mộng của chúng thì trọn gói,
đầy thức ăn, đồ uống, những cơ thể đàn bà mát rượi
Với họ, chúng chơi trò chơi dâm đãng trong những bụi cây,
trong những khu rừng nhỏ, và bên trên tất cả
là một giọng nói đừng bao giờ-quên, lãng đãng, bồng bềnh
một giọng trinh nguyên, trong trắng như mùa xuân
ngây thơ, vô tội như 1 tiếng dội, hát về 1 một cậu bé
rình mò một bông hồng trên cây thạch nham.

Chuông hồi nhớ đánh thức không hồn ma, không ác mộng.
Chuông hồi nhớ lập lại sự xá tội lớn lao của nó.

Chúng thức dậy, vào buổi sáng sớm, tràn trề quyết tâm, và sức mạnh
Rất cẩn thận chúng cạo đôi má trưởng giả của chúng
“Cái còn lại” của tóc, chúng bèn chải và bện thành 1 vòng nguyệt quế đầm trong nước lãng quên.
Và nó sẽ rửa sạch, và làm trôi đi tất cả
Chúng thoa cơ thể của chúng bằng 1 thứ xà bông mang nhãn Macbeth.

Tại sao ngủ - nơi trú ẩn của tất cả con người
cầm giữ ân sủng của nó, đối với những nạn nhân của bạo lực
Tại sao họ chảy máu ban đêm dưới những tấm mền sạch
Và vô giường như thể chúng là những căn phòng tra tấn
Những phòng giam dành cho tử tội, hay cái bóng của những máy chém
Nói cho cùng, chúng cũng có những bà mẹ, và chúng đã từng nhìn thấy
những khu rừng, bầu trời quang đãng, cây táo nở hoa
Ở mọi góc linh hồn, chúng cũng kinh nghiệm những khoảnh khắc hạnh phúc
Như vậy tại làm sao
Tiếng hú của chúng làm bà nội trợ vô tội thức giấc
Tại sao chúng lại rời bỏ trong cuộc bỏ chạy điên rồ
đập đầu vô tường, không thể ngủ được nữa,
mắt nhìn đần độn cái đồng hồ chẳng thay đổi được một điều gì

Chuông hồi nhớ lập lại cơn kinh hoàng lớn lao của nó
Chuông hồi nhớ gióng lên cú báo động không ngừng

Thực sự, thật khó mà chấp nhận những tên tra tấn thắng trận
Những nạn nhân thì bèn bị đánh bại cho đến đời đời

Và như thế, chúng thỏa thuận với hình phạt không tội lỗi
Với vết sẹo nhục nhã, vết ngón tay trên má chúng
Ước mong đê tiện sống sót - sự cám dỗ của tha thứ
Câu chuyện về địa ngục sao sực mùi tởm lợm, đếch làm sao ngửi được,
Thế là chẳng còn chỗ cho bạn đệ đơn phàn nàn.
Tòa án của những giấc mơ đưa ra những bản án không làm sao hiểu được.

Những đứa trẻ của thời chúng ta

Chúng ta là những đứa trẻ của thời chúng ta
Và đó là thời chính trị.

Suốt ngày, suốt đêm
Ngày nào đêm nào thì cũng thế
mọi chuyện - của anh, của chúng ta, của chúng nó –
thì đều là chuyện chính trị

Dù thích hay không thích
Cái gen của bạn có một quá khứ chính trị
Da của bạn, có màu chính trị
Con mắt của bạn có cái liếc xéo chính trị

Bạn nói bất cứ cái gì, là bèn có cái gọi là phản biện.
Bất cứ cái gì bạn không nói, thì nó nói cho chính nó
Thành thử tránh trời không khỏi nắng chính trị.

Ngay cả khi bạn đi vô rừng
Thì bước đi của bạn cũng chính trị
Trên nền đất chính trị

Thơ không chính trị thì cũng chính trị
Và trên đầu chúng ta trăng chiếu sáng
Thì cũng không còn là trăng trinh nguyên
Hiện hữu hay không hiện hữu, đó là vấn đề.
Và mặc dù nó làm cho bạn ăn không ngon, nuốt không vô
Thì nó vẫn là 1 câu hỏi, “vũ như cẩn”, về chính trị.

Để có 1 cái ý nghĩa chính trị
Bạn đếch cần phải là một con người.
Nguyên liệu thô, đủ rồi
Hay tí chất đạm, tí dầu nguyên

Hay một cái bàn hội họp mà hình dáng của nó
cũng làm mất mẹ nó bao nhiêu ngày tháng:
Liệu chúng ta bàn tại Paris,
Về sự sống và cái chết của xứ Mít,
Trên cái bàn vuông, hay là tròn?

Trong khi đó con người cứ thế mà tàn lụi dần
Loài vật chết
Nhà cháy
Ruộng bỏ hoang
Y hệt như những thời kỳ xa xưa,
Hết ai còn nhớ
Ít chính trị hơn, so với bây giờ.

Wistawa Szymborska

Thơ Mỗi Ngày

The House

Do you still remember what the house was like?
The house-a pocket in a snowstorm's overcoat,
houses, low and bulging like Egyptian vowels.
Sheltered by green tongues of trees-
the most faithful was the linden, it shed
dry tears each fall.
Outmoded dresses dangled in the attic
like hanged men. Old letters flamed.
The old piano dozing in the parlor,
a hippo with black and yellow teeth.
On the wall a cross from a failed uprising
hung crookedly, and a photo
of a sad girl-a failed life.
The air smelled like vermouth,
bitter and sweet at once.
Houses, houses, where are you,
under what ocean, in what memory,
beneath the roof of what existence?
While the wind was opening windows, a deep blue
past sneaked into the rooms
and stifled the muslin curtains' breathing.
The fire was death's intended
and brought her bouquets of pale sparks.

Adam Zagajewski

Nhà

Bạn vưỡn nhớ nhà như thế nào chứ?
Nhà - một cái túi trong cái áo choàng là trận bão tuyết,
Những nhà, thấp, lồi ra, như những nguyên âm trong tiếng Ai Cập
Ðược che chở bởi những tàng lá xanh - trung thủy nhất là linden,
Mỗi thu thả xuống những giọt lệ khô.
Những chiếc áo dài cổ lỗ đong đưa trong căn gác xép
Như những tên treo cổ.
Những lá thư cũ cháy bừng bừng thành ngọn lửa.
Cây dương cầm ngủ gà gật nơi phòng khách,
Con hà mã với những chiếc răng trắng và vàng.
Trên trường vặn vẹo một cây thập tự, từ cuộc nổi dậy thất bại,
Một bức hình của 1 cô gái buồn - một cuộc đời thất bại.
Không khí có mùi vermouth,
Vừa đắng lại vừa ngọt.

Nhà, nhà, lũ mi ở đâu?
Dưới biển trời nào, trong hồi ức nào?
Dưới mái đời nào?
Trong khi gió mở toang những cửa sổ,
Một màu xanh sẫm tràn qua, chui vô những căn phòng
Bóp nghẹt hơi thở của những bức màn mỏng.
Lửa là hậu ý của thần chết
Với bó hoa lửa của nó.

FROM AN UNWRITTEN
THEORY OF DREAMS

In memory of Jean Améry

-Zbigniew Herbert

Từ một lý thuyết chưa được viết ra
về những con mộng

Tưởng niệm Jean Améry

Par-delà le crime et le châtiment
Vượt quá tội ác và hình phạt

Torture, writes Améry, has "an indelible character". Whoever was tortured, stays tortured.
Sebald: Chống Lại Sự Không Thể Đảo Ngược: Về Jean Améry, trong Lịch sử tự nhiên về huỷ diệt
[Against the Irreversible. On Jean Améry. On the natural history of destruction, nhà xb Vintage Canada].

Améry viết, tra tấn có cái tính quái dị, không thể tẩy xoá đi được, là: Ai đã từng bị tra tấn, là suốt đời bị tra tấn.

Câu này, theo Gấu tôi, đọc [đảo] ngược lại, vẫn có nghĩa.
Rằng, kẻ tra tấn, là cứ thèm tra tấn suốt đời!

Jean Améry viết về Sầu Xa Xứ:

Cái sầu xa xứ thứ thiệt, le vrai mal du pays, le Hauptwehe, “nỗi nhức nhối số 1", “la douleur capitale”, nếu tôi được phép mượn từ của Thomas Mann, thì khác, cực khác về bản chất, so với những gì tôi viết ở trên, và nó chỉ ngưng, khi bạn chỉ còn bạn với bạn. Vào lúc đó, đếch có hát hỏng Thuyền Viễn Xứ cái con mẹ gì nữa, cũng chẳng có gợi nhớ những đồng ruộng Mít đã mất, và bạn cũng không vãi ra những giọt nước mắt đồng lõa. Sầu Xa Xứ thứ thiệt không phải là tự an ủi, mà là tự huỷ.
Le vrai mal du pays ce n’était pas l’autocompassion, mais l’autodestruction.

Cuốn của Jean Améry, là của 1 vị độc giả TV, tặng Gấu Cà Chớn, cũng lâu lắm rồi.
Tks. Take care

NQT

Moi, je traine le fardeau de la faute collective, dis-je, pas eux.
Jean Améry viết, trong Vượt quá tội ác và hình phạt, Par-delà le crime et le châtiment.

Gấu cũng có thể nói như thế:
Ta mang cái gánh nặng của Cái Ác Bắc Kít, đâu phải lũ Bắc Kít?

Love - Vi Nguyễn 2013

chấm. phẩy

vẫn. cạnh bên em. một chấm. buồn
nghìn năm sao. mọc dáng. chơ vơ
chấm sao. nằm giữa nền đen. thẫm
như mắt ai. buồn lúc vẫy. tay
vẫn. cạnh bên em. dấu phẩy. khan
hai. bên hai nửa. đời thăm thẳm
tàu. rú hụt hơi. bến muộn. về
giọt nước. cắt ngang nước. mắt khan

và.
hình hài. vỡ và. người về. ngự trị
những vô phương. nụ cười cháy. trên môi
và khánh. tận và hàn. thuyên đỗ. vãn
tiếng còi. nào hú vọng. tiếng quê. hương
và người. nhớ đêm vô cùng. trăng sao. vỡ
nụ cười. lăn trong góc. tối vô cùng

Đài Sử

Charles Simic

Let Us Be Careful

More could be said
of a dead fly
in the window
of a small shed,
and of an iron typewriter
that hasn't
lifted a key in years
both in delight
and dark despair.

Hãy để chúng ta cẩn thận

Nhiều điều có thể được nói,
về một con ruồi chết
ở cửa sổ
của một cái chuồng,
Và về một cái máy đánh chữ bằng sắt,
đã bao năm không nhắc 1 cái phím,
hoặc sướng điên lên,
hoặc âm u chán chường.

Adam Zagajewski

A MORNING IN VICENZA

In memoriam Joseph Brodsky, Krzysztof Kieslowski

The sun was so fragile, so young,
that we were a little scared; a careless move
might scratch it, just a shout-if anyone
had tried-might do it harm; only the rushing swifts,
with wings hard as cast-iron,
were free to sing out loud, because they'd spent their brief,
uneasy childhoods in clay nests
alongside siblings, small, mad planets,
black as forest berries.

In a small cafe the sleepy waiter-the night's last shadows
met beneath his eyes-searched for change
in his vast pocket, and the coffee smelled of solemn
printer's ink, of sweetness, Arabia. The sky's blue
promised a long afternoon, an endless day.
I saw you as if for the first time.
And even the Palladio columns seemed
newborn, they rose from waves of dawn
like Venus, your elder companion.

To start from scratch, to count the losses, count the dead,
to start a new day without the two of you, first you
whom we buried twice and lamented twice,
you lived two times as strongly as the rest, on two continents,
in two languages, in the world and in imagination-then you,
with your chiseled face, the gaze that amplified
objects and hearts (always too small).
You both are gone, and so from now we'll lead a double life,
at once in shadow and in light, in bright sunshine
and the cool of stony halls, in mourning and in joy.

Adam Zagajewski: Without End

Một buổi sáng ở Vicenza

Tưởng nhớ Joseph Brodsky, Krzysztof Kieslowski

Mặt trời mới mỏng manh làm sao
trẻ măng thế nào
khiến chúng ta sờ sợ; chỉ một cử động bất cẩn,
có thể làm xước nó, chỉ cần 1 tiếng la - nếu ai đó tính thử - đủ làm nó bị thương;
chỉ có những con én vội vã với cánh cứng như sắt, tha hồ hót ỏm tỏi,
bởi là vì đã trải qua tuổi thơ ngắn ngủi, khó khăn,
trong những cái tổ bằng đất nện, cùng với những chị em ruột của chúng,
những “mad planets”, đen, như dâu rừng.

Trong 1 tiệm cà phê nhỏ, người bồi ngái ngủ -
những cái bóng sau cùng của đêm đọng dưới mắt-
tìm tiền lẻ trong túi rộng thùng thình,
và cà phê có mùi mực của cái máy in trang trọng,
của sự ngọt ngào, Arabia. Bầu trời xanh hứa hẹn một buổi chiều dài,
một ngày không tận cùng.
Tôi nhìn thấy bạn lần đầu tiên.
Và ngay cả những cây cột Palladio hình như cũng mới sinh ra,
chúng từ sóng biển lúc rạng đông nhô lên, như Venus,
người bạn đường lớn tuổi của bạn.

Khởi từ vết xước, đếm những mất mát, những người chết,
bắt đầu một ngày mới không có cả hai bạn,
thứ nhất, bạn, người mà chúng ta chôn cất hai lần và khóc hai lần,
Bạn, người sống hai thời, mạnh mẽ như đám còn lại, trên hai lục địa,
trong hai ngôn ngữ, trong thế giới và trong tưởng tượng –
và rồi thì tới bạn, với khuôn mặt sắc cạnh,
với cái nhìn làm hăm hở sự vật, và những trái tim [luôn luôn quá nhỏ].
Cả hai bạn thì đều đã đi xa, và kể từ bây giờ chúng ta sẽ “chơi”
một cuộc đời kép, liền lập tức,
trong bóng dâm và trong ánh sáng, trong ánh mặt trời rạng rỡ,
và trong cái mát lạnh của những sảnh đường bằng đá,
trong tưởng niệm và trong niềm vui.

đẹp xưa

Ngập ngừng mép núi quanh co,
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang…
Vi vu gió hút nẻo vàng;
Một trời thu rộng mấy hàng cây cao.

Dừng cương nghỉ ngựa non cao,
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon...

Đi rồi, khuất ngựa sau non;
Nhỏ thưa tràng đạc tiếng còn tịch liêu...
Trơ vơ buồn lọt quán chiều,
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người

Note: Bài thơ này, sử dụng hệ thống tọa độ ba trục.
Trục hoành, thí dụ, thu rộng.
Trục tung: non cao
Trục thứ ba, là trục thời gian, và thời gian, như Brodsky phán:
Bao thơ tôi ít nhiều chi là về thời gian, về thời gian làm gì con người.
Những héo hon, lữ thứ, buồn theo hút người... là nói về "thời gian làm gì con người".

Cái tít "đẹp xưa" [đẹp cổ điển] là theo nghĩa đó.
NQT

Bài thơ trên Gấu chép lại từ tập Lửa Thiêng của nhà sách Sống Mới. Nhưng một độc giả TV cho biết mây nao mới đúng.
Trần Mạnh Hảo, trong bài viết về HC, ghi là mây nao.
Tks. NQT

Cách giải thích bài thơ, như trên, là Gấu phịa ra, mượn ý niệm trục tọa độ, trong toán.

TMH viết:

Trong 50 bài "Lửa thiêng", chỉ có 8 bài thơ lục bát :" Buồn đêm mưa", " Trông lên", "Chiều xưa", "Đẹp xưa", " Thuyền đi", "Xuân ý ", "Thu rừng" và "Ngậm ngùi". Nhưng nếu không có 8 bài thơ lục bát này, "Lửa thiêng " dù có nhiều bài thất ngôn hay ví như "Tràng giang" thì cũng chưa thể làm nên một Huy Cận vượt thời gian như đã có. Nguyễn Du đại thiên tài lục bát, đã đưa nhịp sáu tám Việt Nam lên tới đỉnh mây trời nhân loại. Nguyễn Du từng ít nhiều ảnh hưởng lục bát ca dao, ảnh hưởng lục bát của Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Gia Thiều để làm ra hàng nghìn câu thiên thu tuyệt diệu riêng mình. Thấm đẫm hồn thơ cha ông, Huy Cận đã hiện đại hóa câu thơ sáu tám Việt Nam. Ông như người kế thừa trung thành của phả hệ lục bát Nguyễn Du rồi phát triển nó về u tịch. Đọc thơ lục bát Huy Cận, cơ hồ như hồn Nguyễn Du phảng phất đâu đây, như thể bút thần xưa được hậu thế cầm lên viết tiếp, như bài " Đẹp xưa":

"Ngập ngừng mép núi quanh co
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang...
Vi vu gió hút nẻo vàng
Một trời thu rộng mấy hàng mây nao

Dừng cương nghỉ ngựa non cao
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon

Đi rồi khuất ngựa sau non
Nhỏ thưa tràng đạc tiếng còn tịch liêu
Trơ vơ buồn lọt quán chiều
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người..."

Câu thơ "Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang" trên của Huy Cận làm ta nhớ đến "Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia "của Tố Như xưa. Huy Cận lấy hồn muôn năm trước mà hiện đại hóa câu thơ lục bát bây giờ, như gió xưa vàng đẫm lá thu nay :" Vi vu gió hút nẻo vàng ". Ngọn gió Huy Cận mặc áo vàng nghìn thu mà hun hút, mà nghiêng nghiêng mái chữ, mái-hiên-người, cũng là mái thơ :" Mái nghiêng nghiêng gởi buồn theo hút người". Cũng như bài "Đẹp xưa", bài lục bát "Buồn đêm mưa" và bài "Chiều xưa" hay đến từng câu từng chữ. Cái buồn Huy Cận nơi đây đẹp đến rụng rời, đẹp đến ngơ ngác, hoang vu.
*

Trần Mạnh Hảo là một nhà thơ, nhưng khi ông viết phê bình, qua những dòng trên, về Huy Cận, thì có vẻ cũng 1 thứ phê bình tán phó mát, rông rài với mớ chữ.
Thí dụ nhận xét này của ông: Thấm đẫm hồn thơ cha ông, Huy Cận đã hiện đại hóa câu thơ sáu tám Việt Nam.
Hiện đại hóa, như thế nào, ông không giải thích.

Lấy thí dụ, với Cung Trầm Tưởng, và dòng lục bát, mà Gấu nhớ lõm bõm:

Tháng Giêng buốt sẻ đôi đằng
nửa chì mưa đục, nửa băng giá hồn

Tuyệt cú!

Trước, đâu có ai làm lục bát như thế?

Bảo Huy Cận “hiện đại hóa lục bát”, Gấu sợ nói ngược, HC làm cho nó cổ mãi ra, trở thành sầu thiên cổ, sầu vạn cổ, thí dụ hình ảnh sau đây, mà chẳng là đẩy cái hiện tại về tới ngàn xưa:

Đồn xa quằn quại bóng cờ,
Phất phơ buồn tự thuở xưa thổi về.

Bởi vậy mà Hoài Thanh – Hoài Chân, từ Mars, 1941, đã phán về ông:

Có người sẽ bảo thơ Huy Cận già… Tôi thấy thơ Huy Cận trẻ lắm.

Chỉ hai từ trẻ/già này đủ nói lên cõi thơ HC, nhất là với những bài lục bát của ông.
Gấu sẽ lèm thêm, về cặp già/trẻ, hay, hiện đại/cổ điển.

Cẩn. NQT

Note: Cái này là vinh danh ông bố, chờ VC làm thịt ông con! NQT

Xuống phố, đổi phim, ghé tiệm sách, bệ cuốn thơ Thiền. Tác giả là đệ tử của Thích Nhất Hạnh.
Đọc loáng thoáng, trên đường về, thì có ý nghĩ, bài thơ Thiền hay nhất, và có lẽ độc nhất, là bài được đưa ra bìa sau:

Tiếng Hét

Bút cùng mực cạn
Giấy vẫn trắng tinh
Thơ không chỗ viết
Tiếng hét vang trời
Sông núi vẫn bình yên

1993

Ghi chú của tác giả:
Tiếng hét đây là tiếng hét vui mừng khi một người chợt nhận ra niềm vui của cuộc đời vẫn còn đó, và sự sống tự do của tâm linh vẫn còn đó.

Bản tiếng Anh:

Shout

Plume worn down, ink empty,
Paper is still blank,
Poems written nowhere.
Shout reached the sky,
Rivers, mountains remain calm.

Kỷ niệm 100 năm sinh của Milosz

Czesław Miłosz: Intelligence and Ecstasy

In honor of the birthday of Czesław Miłosz (born in Lithuania on June 30, 1911; died in Kraków on August 14, 2004) we present a selection of his work from the Review’s archives.

Miłosz defected from Poland to the West in 1951, living in France at first and moving in 1960 to the United States. In 1980 he was awarded the Nobel Prize in Literature. In a 2004 essay, Adam Zagajewski praised the bravery and scope of his work: “Lesser talents develop a snail-like tendency to take refuge in a hut, a shell, to escape contrary winds, contrary ideas, to create miniatures. As both a poet and a thinker, though, Miłosz courageously takes the field to test himself against his foes, as if he’d told himself, I’ll survive this age only by absorbing it.”

Tờ NYRB vinh danh Milosz nhân sinh nhật ông, viện dẫn Adam Zagajewski:
Tài năng tẹp nhẹp bắt chước con sên chui vô vỏ, tránh bão tố, tạo ba thứ tủn mủn. Như cả hai - nhà thơ và nhà tư tưởng - Milosz can đảm xung trận để thử nghiệm chính mình trước kẻ thù, như tự bảo chính mình, ta sẽ sống sót thời đại này chỉ bằng cách nuốt trọn nó.

Tưởng Niệm Czeslaw Milosz [1911-2004]

Trí Tuệ và Những Bông Hồng
Adam Zagajewski

Ông là nhà thơ của thông minh lớn và tuyệt cảm lớn [a poet of ‘great intelligence and great ecstasy’]; thơ của ông sẽ không thể sống sót nếu thiếu hai món này. Thiếu thông minh, là sẽ rớt vào trò cãi tay đôi với một trong những đối thủ này nọ, rồi cứ thế mà tủn mủn, tàn tạ đi [bởi vì, những con quỉ của thế kỷ 20 này, chúng đâu có thiếu khả năng biện chứng, chẳng những thế, chúng còn tự hào về những “biện chứng pháp” duy này duy nọ…]. Thiếu tuyệt cảm, làm sao vươn tới được những ngọn đỉnh trời? Thiếu nó, là sẽ chỉ suốt đời làm một anh ký giả tuyệt vời! Ông tự gọi mình là một tay bi quan tuyệt cảm [ecstatic pessimist], nhưng chúng ta cũng sẽ vấp vào những hòn đảo nho nhỏ của sự tuyệt cảm mà Bergson coi đây là dấu hiệu khi chạm tới được một sự thực nội tại.

Vào thời đại của Beckett, một nhà văn lớn lao, dí dỏm, và cũng rất ư là sầu muộn, Milosz bảo vệ chiều hướng tông giáo của kinh nghiệm của chúng ta, bảo vệ quyền được vuơn tới cõi vô cùng của chúng ta. Bức điện tín của Nietzsche, thông báo cho những con người ở Âu Châu, rằng Thượng Đế đã chết, bức điện đã tới tay Milosz, nhưng ông không từ chối ký nhận, và cứ thế gửi trả cho người gửi.

Czeslaw Milosz

The Nobel Prize in Literature 1980 was awarded to Czeslaw Milosz "who with uncompromising clear-sightedness voices man's exposed condition in a world of severe conflicts".

Giải Nobel văn chương 1980 được trao cho Czeslaw Milosz “người mà, bằng cái nhìn rạch ròi, cương quyết, không khoan nhượng, gióng lên phận người bày ra đấy, trong một thế giới với những mâu thuẫn gay go, khốc liệt”.

Diễn văn Nobel

Một trong những người được Noebel mà tôi đọc khi còn là 1 đứa con nít đã ảnh hưởng đậm lên tôi, tới cả những quan niệm về thơ ca. Ðó là Selma Lagerlöf. Cuốn sách thần kỳ của bà, Cuộc phiêu lưu trên lưng ngỗng mà tôi thật mê, đã đặt anh cu Nils vào một vai kép. Anh cu Nils bay trên lưng ngỗng nhìn Trái Ðất như từ bên trên, và cùng lúc, trong mọi chi tiết. Cái nhìn kép này có thể là 1 ẩn dụ về thiên hướng của nhà thơ. Tôi tìm thấy 1 ẩn dụ tương tự ở trong một ode La Tinh, của nhà thơ thế kỷ 17, Maciej Sarbiewski, người được cả Âu Châu biết dưới bút hiệu Casimire. Ông dạy thơ ở đại học của tôi. Trong 1 bài ode, ông miêu tả cuộc du lịch của mình - ở trên lưng Pegasus, từ Vilno tới Antwerp, thăm bạn thơ của ông. Như Nils Holgersson, ông ôm bên dưới ông, sông, hồ, rừng, nghĩa là 1 cái bản đồ, vừa xa nhưng lại vừa cụ thể.
Như thế, thì đây là hai bí kíp của nhà thơ: đói nhìn và đói, ham muốn miêu tả cái nhìn thấy. Tuy nhiên, kẻ nào coi thơ ca là “nhìn và miêu tả”, thì phải coi chừng, vì thể nào cũng có lần cãi lộn với... Thầy Kuốc, người vỗ ngực xưng tên là “Hiện Ðại”, “Cái Mới”, và thể nào cũng mụ người, trở thành cù lần vì muôn vàn lý thuyết về 1 ngôn ngữ thi ca đặc dị.

Simone Weil mà tôi mang nợ rất nhiều những bài viết của bà, nói: “Khoảng cách là linh hồn của cái đẹp”. Tuy nhiên, đôi khi giữ được khoảng cách là 1 điều bất khả. Tôi là Ðứa bé của Âu châu, như cái tít của 1 trong những bài thơ của tôi thừa nhận, nhưng đó là 1 thừa nhận cay đắng, mỉa mai. Tôi còn là tác giả của một cuốn sách tự thuật mà bản dịch tiếng Tây có cái tít Một Âu châu khác. Không nghi ngờ chi, có tới hai Âu châu, và chuyện xẩy ra là, chúng tôi, cư dân của một Âu châu thứ nhì, bị số phận ra lệnh, phải lặn xuống “trái tim của bóng đen của Thế Kỷ 20”. Tôi sẽ chẳng biết nói thế nào về thơ ca, tổng quát. Tôi phải nói về thơ ca và cuộc đụng độ, hội ngộ, đối đầu, gặp gỡ… của nó, với một số hoàn cảnh kỳ cục, quái dị, về thời gian và nơi chốn…

Czeslaw Milosz

Chính là nhờ đọc đoạn trên đây, mà Gấu “ngộ” ra thời gian đi tù VC của Gấu là quãng đời đẹp nhất, và “khoảng cách là linh hồn của cái đẹp”, cái đẹp ở đây là của những bản nhạc sến mà Gấu chỉ còn có nó để mang theo vô tù.

Cái câu phán hãnh diện của Gấu, linh hồn văn chương Miền Nam trước 1975 ở trong những bản nhạc sến, nhờ đọc đoạn trên mà có được!

Trại Tù VC: Hoàn cảnh kỳ cục, quái dị về thời gian và nơi chốn,
ở nơi đó,
nhạc sến được cất lên:
sao không hát cho những người vừa nằm xuống chiều qua?
và, đâu cần một dạng hoàn hảo nào cho thơ.
Milosz

Charles Simic

Let Us Be Careful

More could be said
of a dead fly
in the window
of a small shed,
and of an iron typewriter
that hasn't
lifted a key in years
both in delight
and dark despair.

Merrymakers

A troop of late night revellers,
most likely shown the door
at some after-hours club
or a party in theneighbourhood,
still whooping it up
as they stagger down the street
with a girl in a wedding dress
walking pigeon-toed far behind them,
and calling out in distress:
'Hey, you! Where the fuck
do you think you're going?'

Passing Through

An unidentified,
inconspicuous someone,
smaller than a flea
snuck over my pillow last night,
unbothered by me,
in a big rush", I bet,
to get to his church
and thank his saints.

In Its Own Sweet Time

That one remaining, barely moving leaf
The wind couldn't get to fall
All winter long from a bare tree -
That's me! Thinks the old fellow,

The one they roll out in a wheelchair
So that he can watch the children
Play in the park, their mothers
Gossip all day about their neighbours

While pigeons take turns landing
And taking off from a newly arrived hearse
Parked in front of the parish church,
Dragging his gaze along as they do.

LRB [London Review of Books] May 9 2013

Thơ Mỗi Ngày

Ten Poems by Patrizia Cavalli

You sit at the head of the table
heady with wine,
and hold forth,
made proud by my tears.
But I'm the one who's crying
and I won't move.
So you get up, be useful,
pick up the plates!

- Translated .from the Italian by Mark Strand with Gini Alhadeff

Em ngồi ở đầu bàn,
nặng đầu vì rượu vang
Đưa đầu về phía trước
Rất ư hãnh diện vì những giọt nước mắt của Gấu.
Thì đúng thế đấy.
Bởi vì Gấu đang nước mắt ngắn, dài
[Già rồi mà còn khóc, không sợ lũ con nít chúng cười cho sao?]
Nhưng Gấu cứ ngồi lỳ
Thế là em đành đứng dậy dọn chén dĩa!

Very simple love that believes in words,
since I cannot do what I want to do,
can neither hug nor kiss you,
my pleasure lies in my words
and when I can I speak to you of love.
So, sitting with a drink in front of me,
the place filled with people,
if your forehead quickly creases
in the heat of the moment I speak too loudly
and you never say don't be so loud,
let them think whatever they want
I draw closer melting with languor
and your eyes are so sweetly veiled
I don't reach for you, no, not even the softest touch
but in your body I feel I am swimming,
and the couch in the bar's lounge
when we get up looks like an unmade bed.

- Translated from the Italian by J D. McClatchy

The Paris Review Summer 2013

Thật đơn giản là thứ tình tin vào lời,
Kể từ khi mà anh không thể làm điều anh muốn làm
Không thể ôm, hoặc hôn em, một hay nhiều phát
nỗi hoan lạc của anh thì đành nằm trong những từ của anh
và khi anh có thể, anh nói với em về tình yêu.
Và thế là, ngồi với 1 cái ly trước mặt
ở một nơi đầy những người,
nếu trán em lẹ làng nhăn
trong cái nóng của khoảnh khắc anh nói thật là lớn
và em chẳng bao giờ nói đừng nói lớn như thế
Cứ kệ mẹ họ nghĩ bất cứ gì họ muốn
Tôi sát tới gần, tan vào sự yên lặng nặng nề
Và mắt em thì mới ướt át, mọng mị, ngọt ngào làm sao
Không, anh không tính với tới em
Không, không, ngay cả 1 cái đụng chạm thật nhẹ
Nhưng cơ thể em, anh cảm thấy mình đang bơi lội trong đó,
Và cái ghế dài nơi quán ba,
Khi chúng ta đứng dậy, thì chẳng khác gì cái một giường bừa bãi.

CHARLES SIMIC

Eternities

A child lifted in his mother's arms to see a parade
And that old man throwing breadcrumbs

To the pigeons crowding around his feet in the park,
Could they be the same person?

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block

Glide one night all lit up past her kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic.

Granta: Summer 2013: Travel

Vĩnh Cửu

Đứa bé níu tay mẹ, cố ngước nhìn đám rước ngày 30 Tháng Tư 1975
Ba muơi năm mới có ngày hôm nay
Vui sao nước mắt lại trào.
Và cái tay già khằn, vừa lùn vừa lé, đang ném những mẩu bánh mì cho đàn bồ câu
quanh quẩn dưới chân anh già ở 1 công viên Toronto, Canada
Phải chăng là cùng 1 người?

Người đàn bà mù có thể có câu trả lời
Nhớ lại
Đã có 1 lần nhìn thấy 1 con tầu to bằng cả 1 góc biển Đông,
Chạy suốt mảnh đất hình chữ S
Đưa bà và hai đứa con đến bến cảng Xề Gòn
Trong 1 đêm tối thui, bão tố đầy trời.

MUTE CITY

Imagine a dark city.
It understands nothing. Silence reigns.
And in the quiet bats like Ionian philosophers
make sudden, radical decisions in mid-flight,
filling us with admiration.
Mute city. Blanketed in clouds.
Nothing is known yet. Nothing.
Sharp lightning cleaves the night.
Priests, Catholic and Orthodox alike, rush to shroud
their windows in deep blue velvet,
but we go out
to hear the rain's rustle
and the dawn. Dawn always tells us something,
always.

Adam Zagajewski: Unseen Hand

Thành phố câm

Tưởng tượng một thành phố tối
Nó không hiểu cái chó gì. Im lặng ngự trị
Và trong trầm lắng, những chú rơi, như những triết gia Ionian,
làm những cú quyết định bất thần, cơ bản, giữa đường bay,
khiến chúng ta tràn đầy cảm phục.

Thành phố câm. Trùm mền trong những đám mây.
Chưa biết cái chó gì hết. Chưa.
Ánh sáng sắc bén chẻ đêm .
Thầy tu, Ky Tô và Chính Thống giáo như nhau,
chạy vội che cửa sổ bằng 1 lớp màn nhung xanh đậm, thật đậm,
nhưng chúng ta bèn đi ra bên ngoài
để nghe tiếng rì rào của mưa
và rạng đông. Rạng đông luôn nói với chúng ta một điều gì đó,
luôn luôn là vậy.

A MORNING IN VICENZA

In memoriam Joseph Brodsky, Krzysztof Kieslowski

Adam Zagajewski: Without End

Two Dogs

by Charles Simic
for Charles and Holly

An old dog afraid of his own shadow
In some Southern town.
The story told me by a woman going blind,
One fine summer evening
As shadows were creeping
Out of the New Hampshire woods,
A long street with just a worried dog
And a couple of dusty chickens,
And all that sun beating down
In that nameless Southern town.

It made me remember the Germans marching
Past our house in 1944.
The way everybody stood on the sidewalk
Watching them out of the corner of the eye,
The earth trembling, death going by . . .

A little white dog ran into the street
And got entangled with the soldier’s feet.
A kick made him fly as if he had wings.
That’s what I keep seeing!
Night coming down. A dog with wings.

Hai Con Chó

Một con chó già sợ cái bóng của chính nó
Trong 1 thành phố Nam Kít nào đó
Chuyện này tôi nghe qua một bà sắp mù
Vào một buổi chiều tuyệt vời mùa hạ
Khi bóng tối
từ những cánh rừng Sát
Bò ra
Con phố dài Hồng Thập Tự
Với chú chó già rầu rĩ
Và cặp gà bụi bặm
Và cả mặt trời đổ xuống
Một thành phố mất tên Nam Kít

Nó làm tôi nhớ buổi 30 Tháng Tư 1975
Ðám VC Bắc Kít diễu hành qua căn nhà của tôi
Người dân đứng bên lề nhìn chúng bằng một góc con mắt
Mặt đất rung chuyển, và cái chết thì lờ vờ quanh đó..
Một con chó trắng nhỏ chạy ra đường
Làm quẩn chân đám nón cối
Và 1 cú đá làm con chó bay lên trời
Như thể nó có cánh
Ðó là điều mà tôi đã nhìn thấy, và vẫn còn nhìn thấy!
Ðêm xuống thành phố mất tên

Search This Blog

tinvan

Thơ Mỗi Ngày

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

30.4.2015

Một Kafka Khác

Nguyễn Ngọc Tư